وزارت جهاد کشاورزی
سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی
مؤسسه تحقیقات شیلات ایران ـ ستاد مرکزی تهران
05-0710336000-81
تورج ولی نسب
با همکاری:
غلامرضا دریانبرد – رضا دهقانی – عیسی کمالی – سیامک بهزادی
محمد درویشی – سید عباس حسینی – علی سالارپور
1382-1381
پایش ذخایر کفزیان آبهای دریای عمان
به روش مساحت جاروب شده
استان تهران
موسسه تحقیقات شیلات ایران
بخش مدیریت ذخایر آبزیان
پاییز 1383
چکیده
در راستای پایش ذخایر کفزیان دریای عمان بمنظور برآورد میزان CPUA و زی توده آبزیان کفزی ، دو گشت تحقیقاتی با استفاده از کشتی تحقیقاتی فردوس یک مجهز به تور ترال کف ماهی در محدوده جغرافیائی از راس سیریک ( `E00 ) تا گواتـر
(E `25 °61) بمورد اجرا درآمد.
کل منطقه مورد بررسی ابتدا به 7 منطقه تقسیم بندی شد(K تا Q )و اعماق تحت پوشش نیز از عمق 10 تا 100 متر بوده که به 4 زیر لایه عمقی تقسیم بندی شدند. با توجه به وسعت منطقه، تعداد 109 ایستگاه عملیاتی انتخاب گردیدند که 17 ایستگاه در غرب دریای عمان (محدوده آبهای استان هرمزگان) و 92 ایستگاه برای تحت پوشش قرار دادن آبهای استان سیستان و بلوچستان بصورت تصادفی انتخاب شدند.
روش مورد استفاده برای مطالعه ذخایر کفزیان روش متداول مساحت جاروب شده (Swept Area) بوده است. علاوه بر برآورد و تعیین میزان صید بر واحد سطح (CPUA) و زی توده ، مقداری از ماهیان مهم تجاری و اقتصادی مانند حلواسفید ، شوریده ، سنگسر معمولی ، حلوا سیاه ، دم ریش ، یال اسبی و … از نظر طول و وزن مورد اندازه گیری قرار گرفتند.
نتایج نشان دادند که میزان کل توده زنده آبزیان موجود در صید ترال کف 88346 تن برآورد گردید که از این مقدار عروس دریائی با میزان 52478 تن حدود 4/59 درصد از کل بیوماس محاسبه شده را بخود اختصاص داده است. شایان ذکر است که در سال 1381 میزان عروس دریائی در حد بسیار انبوهی در دریای عمان گسترش یافته بود. در این میان مجموع توده زنده کل آبزیان صید ترال کف (بجز عروس دریائی) برابر 35868 تن و میزان CPUA میانگین برابر با 4/27 تن بر مایل مربع دریائی محاسبه گردید.
مقایسه میزان بیوماس برآورد شده به تفکیک مناطق هفت گانه ( K تا Q ) نشان می‌دهد که بیشترین میزان بیوماس و CPUA میانگین به ترتیب با 18510 تن و 9/68 تن بر مایل مربع دریایی متعلق به منطقه K (سیریک تا جاسک) و در مقابل منطقه (M) که صیدگاههای بیاهی ، میدانی و گالک را شامل می شود ، بیوماسی برابر با 1887 تن و میانگین CPUA برابر 7/12 تن بر مایل مربع دریائی از حداقل مقدار در مقایسه با سایر مناطق برخوردار بوده است.
این بررسی در لایه های عمقی نشان داد که بیشترین میزان بیوماس مربوط به لایه عمقی 20ـ10 متر با میزان 18798 تن و کمترین آن مربوط به لایه عمقی 100ـ50 متر محاسبه گردیده است. از نظر CPUA ، حداکثر و حداقل میزان میانگین CPUA، مربوط به لایه های عمقی 20ـ10 و 100ـ50 متر بوده است.
با استفاده از داده های صید و نیز صید بر واحد سطح ، پراکنش عمقی و منطقه ای گونه های مهم اقتصادی مشخص و ترسیم گردیدند. همچنین نتایج حاصل از بیومتریهای طولی نشان دادند که در محدوده آبهای دریای عمان کاهش طولی دو گونه شوریده ، حلواسیاه و دو گونه گربه ماهی مشاهده می گردد.
از مقایسه مناطق مختلف با یکدیگر مشخص شده است که درمجموع میزان ذخایر آبزیان کفزی در شمال غرب دریای عمان از وضعیت مطلوبی برخوردار بوده که ناشی از فعالیت نکردن کشتیهای ترالر در این منطقه ) منطقه (K می باشد. در حالیکه در محدوده بهای استان سیستان و بلوچستان، وجود میزان صید ضمنی فراوان در ترکیب صید کماکان نشانگر وجود تلاش کشتیهای ترالر در محدوده مرکزی و شرقی دریای عمان است.