وزارت جهاد کشاورزی
سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی
مؤسسه تحقیقات شیلات ایران ـ مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام اصفهان
03-00004000-01-79
عباسعلی استکی
با همکاری:
شعبانعلی نظامی بلوچی
1381-1375
مطالعه هیدرولوژی و هیدروبیولوژی به منظور بررسی امکان تکثیر و پرورش آبزیان آب شور در منطقه شرق اصفهان
استان اصفهان
مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام اصفهان
بخش تحقیقات شیلات
پاییز 1383
چکیده
این تحقیق به منظور بررسی امکان استفاده از منابع آبی شرق اصفهان به منظور آبزی پروری از سال 1375 شروع و تا سال 1381 تداوم داشت و طی آن، پایین دست رودخانه زاینده‌رود، بندهای مربوط به آن، زهکش‌ها و باتلاق گاوخونی مورد بررسی هیدرولوژیک و هیدروبیولوژیک قرار گرفت.
در سال 1375 که مشکل خشک سالی وجود نداشت در قسمت شرقی زاینده رود آب جریان داشت و فقط توسط زهکش‌ها درنیمه دوم سال بطور متوسط 6 متر مکعب در ثانیه آب وارد رودخانه می‌شد و به لحاظ پر آب بودن و با تلاقی بودن منطقه امکان تردد خودرو و دسترسی به باتلاق گاوخونی وجود نداشت ولی طی سالهای 1381-1379 که مصادف با سالهای خشک سالی بود آب زهکش‌ها اغلب خشک و در زمانهایی که آب در آنها جریان داشت، دبی آن حدود 100-10 لیتر در ثانیه بود به همین دلیل قسمت اعظم باتلاق گاوخونی خشک شده بود به نحوی که امکان تردد خودرو و ورود آن به داخل محوطه اصلی باتلاق کاملاً امکان پذیر شده بود. به دلیل این خشکسالی، تامین آب جهت استخر سازی و پرورش آبزیان در منطقه با مشکل مواجه است. چنانچه موضوع ماهی دار کردن و استفاده مستقیم از زهکش‌ها مد نظر باشد، شوری زیاد آنها اجازه رها سازی ماهیان گرمابی را نمی‌دهد و از سوی دیگر، اختلاف زیاد دمای شبانه روزی پرورش، میگو را غیر ممکن می‌سازد.
منابع آبی پشت سد رودشتین، پشت بند فارفان و پشت بند شاخ کنار و همچنین کانالهای انحرافی از این بندها، پس از انجام این مطالعات در خصوص آلودگی‌های احتمالی، محل های مناسبی جهت پرورش ماهیان گرمابی در قفس بنظر می‌رسند و در این مورد با توجه به غلبه یون سدیم در ترکیب یونی و pH های اندازه‌گیری شده، ممکن است در شرایط کاهش دبی آب با افزایش pH و گاز آمونیاک روبرو شوند که خود مانع بزرگی می‌باشد.
طی این تحقیق پارامترهایی مانند، دبی‌آب، دمای آب، شوری ، pH ، کاتیونها، آنیونها،COD، مس ، روی و آهن اندازه‌گیری شدند که فقط در موارد pH ، COD و غلظت مس از حدود تعیین شده جهت آبهای طبیعی افزایش نشان می‌دهند. خشکسالی و تغییر مدیریت آب موجب خشک شدن باتلاق گاوخونی و اضمحلال حیات وحش غنی آن شده است که در صورت تداوم این روند، جنگلهای گز و تاغ حواشی آن در معرض خطر قرار گرفته و لازم است در خصوص عمل بیابان زدایی در منطقه تسریع بعمل آید.