وزارت جهاد کشاورزی
سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی
مؤسسه تحقیقات شیلات ایران ـ پژوهشکده اکولوژی دریای خزر
03-0710442000-80
رضا صفری
با همکاری:
حسینعلی خوشباور رستمی _ علی سلمانی _ احمد غروقی
حسن نصراله زاده _ محجوبه نیرانی _ فریبا اسماعیلی
1382-1380
تولید پروبیوتیک باکتریایی به منظور بهینه سازی
استخرهای پرورش ماهیان گرمابی با تاکید بر
کاهش آمونیاک، نیترات و SH2
استان مازندران _ ساری
پژوهشکده اکولوژی دریای خزر
بخش بیوتکنولوژی
پاییز 1383
چکیده
نمونه برداری در یک دوره 3 ماهه از 51 آببندان در استان مازندران و در سال 1381 انجام گرفته و در مجموع ، 153 نمونه از نظر فاکتورهای میکروبی مورد بررسی قرار گرفته اند( 612 مورد آزمایش). به منظور جداسازی باکتریهای تجزیه کننده آمونیاک، نیتریت و سولفید هیدروژن، از محیطهای غنی شده و اختصاصی تجارتی و سنتتیک استفاده گردید. به منظور بررسی تاثیر باکتریهای مختلف در فاکتورهای شیمیایی، باکتریها به شکل لیوفیلیزه، تازه و رقیق شده و در قالب تیمارهای مختلف ( غلظتهای مختلف فاکتورهای شیمیایی ، pH ، هواده و زمان ) در محیط کشت آزمایشگاهی ، آکواریوم ، ونیرو و استخر مورد ارزیابی قرار گرفتند.
مهمترین باکتریهای جدا شده شامل سودوموناس آئروجینوزا ، سودوموناس استوتزری ، سودوموناس فلورسانس ، سودوموناس سودوتوبرکلوزیس ، نیتروزوموناس europaea و نیترو باکترwinogradskyi ، نیتروزوکوکوس ، نیتروکوکوس ، باسیلوس لیکنوفرمیس، باسیلوس سوبتی لیس ، آلکالی ژنز ، اسینتو باکتر و از گروه باکتریهای اکسید کننده گوگرد نیز جنس تیوباسیلوس دنیتریفیکانس جدا گردید. نتایج آزمایشها نشان داد که میزان کاهش نیترات سدیم ، کلرید آمونیوم و سولفید هیدروژن پس از بیست ساعت در محیط کشت آزمایشگاهی(بر حسب ppm ) بترتیب775/1( 5/64%) ، 0555/0 ( 65/66%) ، 019/0( 16/49% )
( در حضور هواده ) و 01/2 (63/74% )، 034/0 ( 72/40%) و 027/0 (4/79%) ( در غیاب سیستم هواده ) بوده و غلظت نیتریت سدیم در حضور هواده، افزایش و در غیاب آن، ppm 104/0 (57/67%) کاهش داشته است. هیچگونه اختلاف معنی داری بین شکل مورد استفاده از باکتریها (تازه ، لیوفیلیزه و رقیق شده ) به منظور تلقیح به محیط کشت آزمایشگاهی وجود نداشته است. میزان کاهش نیترات سدیم ، کلرید آمونیوم و سولفید هیدروژن در آکواریوم پس از بیست ساعت ( بر حسب ppm ) بترتیب 07/1(6/35%)،042/0(42%) ، 034/0(6/56%)(در حضور هواده ) و 89/1(63%) ، 017/0 (17%) و 033/0(55%) بوده و غلظت نیتریت سدیم در حضور هواده، افزایش و در غیاب آن، 02/0 ( 10%) کاهش داشته است. میزان کاهش نیترات سدیم ، نیتریت سدیم ، کلرید آمونیوم و سولفید هیدروژن پس از بیست ساعت در ونیرو ( بر حسب ppm ) به ترتیب 96/1(49%) ، 092/0(28/32%) ، 35/0(35%) و در استخر 27/1(8/50%) ، 098/0(6/46%) ، 83/0 (24/89%) بوده است . غلظت سولفید هیدروژن در ونیرو افزایش داشته ولی در استخر 016/0(83%) کاهش داشته است. بیشترین درصد کاهش نیترات و نیتریت سدیم مربوط به محیط کشت آزمایشگاهی در غیاب هواده (63/74%) و (57/67%) و بیشترین درصد کاهش کلرید آمونیوم و سولفید هیدروژن مربوط به استفاده از باکتریها در استخر (24/89%) و (83%) بوده است.
با توجه به سمیت بسیار بالای آمونیاک و سولفید هیدروژن در ماهیان گرمابی و با توجه به توانایی بالای تجزیه میکروبی دو فاکتور فوق ، پیشنهاد میگرددد که ابتدا تاثیر فاکتورهای مختلف زیستی و غیر زیستی در عملکرد باکتریهای جداشده مورد ارزیابی قرار گرفته و پس از دستیابی به نتایج مطلوب و اضافه کردن املاح معدنی و افزودنیهای دیگر ، پروبیوتیک مربوطه را بصورت بسته های تجاری در اختیار پرورش دهندگان قرار داد تا در مواقع بحرانی و افزایش ناگهانی گازهای سمی از آن استفاده نمایند.