محاسبه و طراحی مدل مناسب تله ثابت ماهیگیری (Set net) با اسکلت نرم در صید ماهیان اقتصادی حوزه ساحلی جنوب دریای خزر (سواحل ایرانی)
مجری : علی اصغر خانیپور
شماره ثبت
850/84
وزارت جهاد کشاورزی
سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی
مؤسسه تحقیقات شیلات ایران ـ مرکز تحقیقات آبزیپروری (آبهای داخلی)چکیده
این پروژه برای بررسی امکان طراحی، ساخت و استقرار تله های ثابت ماهیگیری از طریق محاسبه و طراحی مدل مناسب بعنوان یک روش صید اقتصادی و اصولی جدید با هدف جایگزینی با سایر روشهای غیر اقتصادی و گاهی زیانبار رایج در حوزه ساحلی ایرانی دریای خزر از بندر آستارا تا بندر ترکمن به اجرا درآمد.
در این پروژه مطالعات اکولوژیک، بیولوژیک و توپوگرافی منطقه مورد بررسی منجمله بررسی حجم توده زنده، تنوع اندازه‌ای و گونه ای ماهیان در گله، مشخصات بیومتریک بدن ماهیان اقتصادی، مسیر و زمان مهاجرت و فاصله مهاجرت گله ماهی از ساحل، جنس و شیب بستر دریا در حوزه ساحلی، مصب و دماغه های ایجاد شده در دریا، توزیع اعماق در منطقه عمل تله ها، اندازه گیری شفافیت آب، جهت وزش بادها،سرعت جریان آب و ارتفاع موج و... انجام شده و همچنین اطلاعات هواشناسی در چند سال گذشته و داده های آماری در خصوص میزان و تنوع صید ساحلی انواع ماهیان اقتصادی استخوانی در صید با پره ساحلی گردآوری گردید.
نتایج بدست آمده از مطالعات میدانی درحوزه ساحلی ایرانی دریای خزر و جمع آوری اطلاعات و داده های آماری و انجام محاسبات لازم و در نهایت طراحی مدل مناسب تله ثابت ماهیگیری با استفاده از روشهای علمی نوین و استفاده از تجربه بهره برداری از این وسیله صید در آبهای ساحلی کشور جمهوری آذربایجان، دریای سیاه و سایر مخازن آبی نشان داد که امکان استقرار تله ها در کلیه بخشهای نوارساحلی ایرانی دریای خزر تا اعماق حداکثر 20 متری بجز تا تالاب بندرانزلی و بخشهایی از خلیج گرگان وجود دارد.همچنین استقرار این تله ها در بخش جنوب غربی دریای خزر از آستارا تا تالش که امکان بهره برداری اقتصادی از تور پره ساحلی عملاً وجود نداشته و همینطور حاشیه مصب رودخانه ها و جایگاههای صید پره در گذشته که در حال حاضر بدلیل تخریب بسترامکان بهره برداری از آن وجود ندارد، ارجحیت دارد.
مطالعات صورت گرفته در زمینه بهترین نوع تله ثابت ماهیگیری از نظر نوع اسکلت (سخت – نرم – ترکیبی) با در نظر گرفتن عمق آب، مقاومت و استحکام مورد نیاز، صید اقتصادی و انتخابی ثابت کرد که تله های بایستی عمدتاً بروی اسکلت نرم یعنی بروی بویه ها نصب گردندکه قابلیت استقرار در اعماق بیشتر را داشته و در سرعت جریانهای بالا و موج های بلندتر مقاومت بیشتری را در مقابل تغییر فرم و تخریب از حوزه نشان میدهند.
همچنین در خصوص نوع تله ثابت با اسکلت نرم از نظر کیسه (بدون کیسه، دوکیسه، یک کیسه جانبی و یک کیسه ادامه دار طولی) تله های با یک کیسه ادامه دار طولی به لحاظ هزینه های کمتر ساخت و استقرار، سهولت بیشتر در استقرار و جمع آوری تله، صدمه دیدگی کمتر در مقابل امواج، صید بهتر و تخلیه ساده تر صید و امکان بهره گیری در تعاونی های پره با تعداد صیاد 10-8 نفر انتخاب گردید.
با توجه به عرض زیاد حرکت گله ماهی در سواحل ایرانی دریای خزر بهتر است تله ها را با یک یال تکمیلی و یک تله دیگر (تله دوم) در انتهای یال نصب نمود که در چنین شرایطی متناسب با فاصله مهاجرت گله از ساحل، طول دیواره نبایستی از 500-400 متر تجاوز کند.
ارزیابی خواص سلکسیونی در صید انتخابی تله های ثابت ماهیگیری در روند انتخابی آن در مراحل مختلف ثابت کرد که کیفیت مورد نظر را می توان بطور محسوسی با استفاده از مجموعه دیواره های تعویضی بدنه توری کیسه تله با اندازه چشمه بالا برد.
لغات کلیدی: روش صید، تله ثابت ماهیگیری، صید انتخابی، سواحل ایرانی دریای خزر، تعاونی صیادی، تالاب بندر انزلی