وزارت جهاد کشاورزی
سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی
مؤسسه تحقیقات شیلات ایران ـ پژوهشکده اکولوژی دریای خزر
05-0710336000-78
محمدعلی افرائی بندپی
با همکاری:
فرخ پرافکنده حقیقی – مهدی مقیم
1380-1378
شناسائی و تعیین پراکنش شگ ماهیان (جنس Alosa) در سواحل
جنوبی دریای خزر (استانهای مازندران و گلستان)
استان مازندران ـ ساری
پژوهشکده اکولوژی دریای خزر
بخش مدیریت ذخایر
پاییز 1383
چکیده
پروژه شناسایی و تعیین پراکنش شگ ماهیان[1] جنسAlosa در حوزه جنوبی دریای خزر طی سالهای 80 – 78 همزمان با شروع صید ماهیان استخوانی ( 20 مهر ماه لغایت 20 فروردین سال بعد ) با هدف شناسایی ترکیب گونه ای شگ ماهیان در حوزه جنوبی دریای خزر ، تعیین پراکنش گونه های مختلف این ماهیان و بررسی برخی از خصوصیات زیستی آنها از قبیل وضعیت رسیدگی جنسی و ساختار سنی در سواحل استانهای مازندران و گلستان به اجرا درآمده است .
در مجموع، 336 عدد از شگ ماهیان جنسAlosa بررسی شدند. برای شناسائی گونه‌ها از دو شاخص مرفومتریک و مرفومریستیک استفاده شد .نتایج نشان می دهد که ماهیان شناسایی شده شامل چهار گونه: شگ ماهی براشنی کووی
Alosa braschnikowii(Borodin,1904) ،پوزانک دریای خزرA.caspia(Eichwald,1938)، پوزانک چشم درشتA. saposchnikowii(Grimm, 1887) و شگ ماهی مهاجر
A.kessleri(Grimm,1887)می باشند. از مجموع گونه های موجود ، گونه
A. braschnikowii بیشترین فراوانی با 4/84 درصد و گونهA.kessleri کمترین فراوانی با 2/3 درصد را بخود اختصاص دادند. بررسی وضعیت تراکم گونه
A.braschnikowii نشان داد که از شرق به غرب از شدت تراکم آن افزایش می یابد بطوریکه این میزان در استان گلستان 8/43 درصد و در استان مازندران 2/56 درصد بود.
بیشترین طول ( طول چنگالی ) و وزن ماهیان صید شده مربوط به گونه شگ ماهی براشنی کووی بترتیب با 395 میلی متر و 3/0 76 گرم و کمترین آن مربوط به گونه شگ ماهی دریای خزر بترتیب با 110 میلی متر و 109 گرم بوده است.
بررسی ترکیب جنسی شگ ماهی براشنی کووی نشان دا د که نرها غالب هستند. فراوانی نسبی ماده ها و نرها در استان مازندران بترتیب 2/44 و 8/55 درصد در حالیکه در استان گلستان بترتیب 6/30 و4/69 درصد را تشکیل دادند. نسبت جنسی ماده به نر این گونه در استان مازندران و گلستان بترتیب 26/1: 1 و 26/2:1 بوده است . در کل نسبت جنسی ماده به نر 6/1: 1 بدست آمد.
شگ ماهی براشنی کووی صید شده در 6 گروه سنی +1 ، +2 ، +3 ، +4 ، +5 و +6 ساله قرار داشتند. بیشترین فراوانی را گروه سنی +2 ساله با 9/28 درصد و کمترین فراوانی را گروه سنی +1و+6 ساله هر کدام با 9/8درصد داشت. سایر گونه ها ،جمعیت کمتری از شگ ماهیان را بخود اختصاص دادند.