وزارت جهاد کشاورزی
سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی
مؤسسه تحقیقات شیلات ایران ـ انستیتو تحقیقات بین المللی ماهیان خاویاری
26-0710113000-76
محمود بهمنی
با همکاری:
رضوان ا… کاظمی ـ کورش امینی ـ محمود محسنی
پ.و.دونسکایا ـ ل.ن.پیسکونووا
1377-1376
ارزیابی کیفی تاسماهیان چندین ساله
در شرایط پرورش مصنوعی
گیلان ـ رشت
انستیتو تحقیقات بین المللی ماهیان خاویاری
بخش آبزی پروری
پاییز 1383
چکیده
یکی از راههای دستیابی به کیفیت فیزیولوژیک اندامها در ماهیان، بررسی های بافت شناسی می باشد. در پژوهش حاضر تجزیه و تحلیل های مرتبط با روند رشد و تکامل سیستم تولید مثلی 58 عدد از ماهیان خاویاری (تاسماهی ایرانیAcipenser persicus ، تاسماهی روسیAcipenser gueldenstaedti و فیلماهیHuso huso ) پرورش یافته در کارگاه تکثیر و پرورش ماهی شهید بهشتی سد سنگر رشت، در سنین 1، 2 و 6 سالگی بمنظور ارزیابی کیفی ماهیان جوان جهت تعیین روند رشد غدد جنسی در شرایط پرورش مصنوعی و بهگزینی در تشکیل گله های مولد از طریق مطالعات بافت شناسی به دو روش برداشتن اندامهای جنسی (گنادوکتومی) و تکه برداری (بیوپسی) مورد بررسی قرار گرفت. از دیدگاه مراحل رسیدگی جنسی ماهیان یکساله ، در فیلماهی 60 درصد وضعیت نامشخص، 20 درصد ماده نورس و 20 درصد نر نورس و در تاسماهی ایرانی 50 درصد وضعیت نامشخص، 30 درصد ماده نورس و 20 درصد نر نورس بودند. از میان ماهیان دوساله، در فیلماهی 30 درصد وضعیت نامشخص، 40 درصد ماده نورس، 10 درصد ماده مرحله اول (I) رسیدگی جنسی و 20 درصد نر نورس بودند. از میان ماهیان شش ساله، در تاسماهی ایرانی 60 درصد ماده و در مرحله دوم (II) رسیدگی جنسی ، 20 درصد نر و در مرحله دو به سه (II-III) رسیدگی جنسی و 20 درصد نیز وضعیت نامشخص داشتند و در تاسماهی روسی 50 درصد از ماهیان نر و در مرحله دوم (II) رسیدگی جنسی و 50 درصد دیگر ماده و در مرحله دوم رسیدگی جنسی نیمه چربی بودند. در فیلماهی 75/28 درصد ماده و در مرحله دوم (II) رسیدگی جنسی 28/14 درصد ماده و در مرحله دوم رسیدگی جنسی چربی، 28/14 درصد ماده و در مرحله یک (I) رسیدگی جنسی، 75/28 درصد نر و در مرحله دو به سه (II-III) رسیدگی جنسی و 28/14 درصد نر و در مرحله چهارم (IV) رسیدگی جنسی قرار داشتند.
بررسی های بعمل آمده در تاسماهیان جوان، روند طبیعی رشد غدد جنسی را تأیید نمود. وجود فیلماهیان نر شش ساله در مرحله چهارم رسیدگی جنسی، نشان دهنده برخورداری ماهیان از شرایط مطلوب پرورشی در حوضچه های فایبرگلاس و استخرهای خاکی و مصرف نشدن انرژی مازاد می باشد.
همچنین در پژوهش حاضر برخی فاکتورهای اصلی خون نظیر مقادیر کل آلبومین سرم خون، غلظت هموگلوبین، میزان اریتروسیت ها و لکوسیت های خون ماهیان خاویاری مورد مطالعه نیز ارزیابی گردید.
در تاسماهی ایرانی مورد مطالعه، با افزایش سن مقادیر کل آلبومین سرم خون به میزان 5/52-05/26 گرم بر لیتر، هموگلوبین 8/65-20/42 گرم بر لیتر، اریتروسیت ها 5/452-240 هزار عدد در میکرولیتر و لکوسیت ها از 48/46-43/13 هزار عدد در میکرولیتر افزایش یافته است. در این گروه از ماهیان، نوتروفیل 20-3/12 درصد، ائوزینوفیل 5/6-25/2 درصد، لنفوسیت 7/82-25/73 درصد و منوسیت 5/2-2/0 درصد از کل گلبولهای سفید را تشکیل می دادند. در فیلماهیان مورد مطالعه نیز، میزان کل آلبومین سرم خون 2/42-5/20 گرم بر لیتر، هموگلوبین 6/78-3/46 گرم بر لیتر و اریتروسیت 735-495 هزار عدد در میکرولیتر و لکوسیت ها 7/57-6/31 هزار عدد در میکرولیتر افزایش یافته است اما در این گروه از ماهیان، نوتروفیل 8/32-2/22 درصد، ائوزینوفیل 17/13-8/2 درصد، لنفوسیت 5/67-5/54 درصد و منوسیت 25/2-6/0 درصد گلبولهای سفید را تشکیل می دادند. البته نشانه های خونی فیلماهیان 2 ساله نسبت به فیلماهیان شش ساله بین 12-11 درصد کمتر بود. نتایج حاصل نشانگر آن است که در شرایط پرورشی متفاوت (استخر و حوضچه) با توجه به وضعیت تغذیه ماهیان، ساختار زیستی آنها بویژه عوامل خونی تحت تأثیر واقع خواهند شد و شرایط پرورش ماهیان در حوضچه های فایبرگلاس مطلوبتر از شرایط استخری می‌باشد.