چکیده
طرح بررسي رابطه فايلوژني و ساختار جمعيتي گونه هاي خانواده Holothuroidae از خيار دريايي در سواحل شمالي خليج فارس و درياي عمان با استفاده از نشانگرهاي COI , mtDNA و ريزماهواره اي با سه پروژه زیر مجموعه تحت عناوین 1- مطالعه رابطه فايلوژني پنج تا شش گونه خيار دريايي (Holothuroidea) در خليج فارس و درياي عمان و تعيين خط شناسه گونه ها، 2- بررسي ساختار جمعيتي گونه Holothuria leucospilota از خيار دريايي در سواحل شمالي خليج فارس و درياي عمان با استفاده از نشانگرهاي COI , mtDNA و ريزماهواره اي 3- بررسي ساختار جمعيتي گونه هاي Holothuria parva Holothuria arenicola از خيار دريايي در سواحل شمالي خليج فارس و درياي عمان با استفاده از نشانگرهاي COI، mtDNA و ريزماهواره اي انجام شد. هدف این طرح تعیین روابط تکاملی و فیلوژنی گونههای خیار دریایی در مناطق ساحلی ایران، بررسی ساختار جمعیتی و تنوع ژنتیکی گونههای شاخص (مانند Holothuria leucospilota). و ارزیابی جریان ژنی و تمایز جمعیتها بین مناطق مختلف (بوشهر، هرمزگان، سیستان و بلوچستان) است. در این طرح سعی شد از ایستگاههای متعدد در سواحل بوشهر، بندرعباس، چابهار، جزایر قشم و لارک نمونه برداری صورت گیرد و استخراج DNA با استفاده از روشهای CTAB و استات آمونیوم انجام شد. تکثیر و توالییابی نشانگرهای ژنتیکی COI و 16S rRNA با توالییابی PCR انجام شد. تحلیل دادهها با ترسیم درخت فیلوژنی با روشهای Maximum Parsimony ، Neighbor-Joining و محاسبه شاخصهای تنوع هاپلوتایپی (Hd)، تمایز ژنتیکی (Fst) و فاصله ژنتیکی و آزمونهای جمعیتی (Tajima’s D, Fu’s Fs) محاسبه شد.
شناسایی گونههای Holothuria parva، H. arenicola، H. leucospilota، H. scabra، H. pardalis و S. herrmanni. و تمایز واضح گونهها در درختان فیلوژنی با پشتیبانی بالا صورت گرفت. ساختار جمعیتی با جریان ژنی بالا بین جمعیتهای H. parva (بوشهر، دیر، لنگه) و H. arenicola (بستانه، قشم) با هاپلوتایپهای مشترک مشاهده شد. تمایز جمعیتی در H. leucospilota با هاپلوتایپهای منحصر به فرد در چابهار، بندرعباس و بوشهر از خود نشان داد. بیشترین فاصله ژنتیکی بین جمعیتهای بوشهر و چابهار (Fst = 0.08) و کمترین بین بندرعباس و بوشهر (Fst = 0.03). مشاهده شد. از لحاظ تنوع ژنتیکی، تنوع هاپلوتایپی بالا در تمام مناطق با میانگین Hd = 0.78 مشاهده شد و بالاترین تنوع در چابهار (Hd = 0.81) و کمترین در بوشهر (Hd = 0.74).و نتیجه آزمونهای خنثی (Tajima’s D) غیرمعنادار (P > 0.01)، نشاندهنده تعادل جمعیتی است. وجود جریان ژنی قوی بین برخی جمعیتها (مانند H. parva) که احتمالاً ناشی از انتشار لاروی است و همچنین تمایز جمعیتی در H. leucospilota نیازمند مدیریت جداگانه ذخایر در مناطق مختلف است و ضرورت حفاظت از تنوع ژنتیکی به عنوان منبع adaptability در برابر تغییرات محیطی و تأکید بر مدیریت مبتنی بر ریزماهواره برای گونههای با ارزش اقتصادی مانند H. scabra ضروری است.