چکیده
تالاب انزلی به عنوان یکی از مهمترین تالابهای شمال کشور واجد بسیاری از ارزشهای بوم شناسی و تنوع زیستی بوده که در حال حاضر روند نابودی را به سرعت طی مینماید. فراوانی ماهیان اقتصادی و صید آنها در معیشت حاشیه نشینان تالاب انزلی نقش اصلی را ایفا میکند. در گذشته میزان صید ماهیان اقتصادی در حد بالایی قرار داشت بطوریکه در اوایل قرن 13 شمسی در حد 11 هزار تن بود. ماهیان دریای کاسپین همچون ماهی سفید، سوف، کلمه بخش عمدهای از صید را تشکیل میدادند و از ماهیان بومی گونههای کپور، اسبله، اردک ماهی نیز صید میشدند. در سال های اخیر پسروی شدید آب دریای کاسپین بطور مستقیم موجب کاهش عمق و خشک شدن نواحی مختلف تالاب شده، از سوی دیگر توسعه شهرهای اطراف و افزایش ورود آلایندههای گوناگون و مواد مغذی، رسوب گذاری شدید رودخانههای ورودی به تالاب، افزایش تراکم انواع گیاهان بومی و مهاجم و همچنین فشار صیادی و صید ماهیان غیر استاندارد سبب شده تا ارزشهای شیلاتی تالاب انزلی بشدت کاهش یابد. طی سه دهه اخیر آمار صید بصورت تخمینی در حد 500 تا 1000 تن اعلام شده و آمار دقیقی از میزان صید اعلام نشده است. تحقیق حاضر پس از مطالعات 30 سال گذشته برآورد جدیدی از میزان صید تالاب را ارائه میدهد که میتواند در برنامهریزی فعالیتهای شیلاتی و حفاظت از محیط تالاب مورد استفاده قرار گیرد. در این بررسی برآورد میزان صید ماهیان اقتصادی در تالاب انزلی از طریق شمارش مستقیم و توزین ماهیان عرضه شده در بازارهای انزلی و آبکنار طی بهمن 1401 تا دی ماه 1402 انجام گرفت. در مجموع 22 گونه ماهی از تالاب انزلی به فروش رسید. گونه های اردک ماهی، کپور، کاراس و لای ماهی به ترتیب با 6/42، 8/24 ، 1/22 و 9/5 درصد بیشترین تناژ صید را داشتند. میزان صید از تالاب در طول سال 2/44 ± 9/86 تن برآورد گردید میانگین روزانه صید 121 ± 238 کیلوگرم در روز محاسبه شد. بالاترین میانگین صید روزانه به ازاء هر صیاد برای فصل بهار به میزان 3/8 کیلوگرم و کمترین میانگین صید در تابستان و پائیز به میزان 4 کیلوگرم بوده است. میزان صید در تالاب انزلی بسیار کمتر از توان عرصههای آبی طبیعی در تولید ماهی به شمار میرود و فعالیت صید و صیادی از نظر اقتصادی مقرون به صرفه نمیباشد. بررسی وضعیت بهداشتی ماهیان تالاب نیز نشان داد که خوشبختانه از نظر آلودگی به پاتوژنهای انگلی، ویروسی، باکتریایی و قارچی، وضعیت ماهیان تالاب عادی بوده اما در برخی از ماهیان تالاب نظیر ماهی کاراس و بندرت در ماهی کپور معمولی زخمهای پوستی مشاهده شد که در بررسی باکتریایی زخمها، باکتریهای Aeromonas hydrophila و Pseudomonas aeruginosa جداسازی شدند. هردوی این باکتریها گرم منفی، متحرک و فرصتطلب هستند. در شرایط استرسزا و نامساعد محیطی از جمله ورود انواع آلایندهها و برهم خوردن شرایط طبیعی محیطهای آبی که موجب تغییر و کاهش کیفیت آب میشود، بسیاری از باکتریهای فرصتطلب تبدیل به یک باکتری بیماریزا شده و میتوانند باعث بروز بیماری و تلفات در ماهیان شوند. احیای توان شیلاتی تالاب در گرو انجام فعالیتهای بهسازی از قبیل ایجاد عمق مناسب، کنترل و برداشت انواع گیاهان مهاجم و بومی، احداث تصفیهخانه بمنظور تصفیه فاضلابهای ورودی به تالاب ، حفاظت مکانهای تکثیر ماهیان، آماربرداری دقیق از میزان صید و بهره برداری مسئولانه از ذخایر ماهیان میباشد.