چکیده
وجود بیش از حد چربیها و کربوهیدراتها در جیره غذایی میتواند باعث تجمع چربی در کبد، اختلال در سیستم ایمنی و ظرفیت آنتیاکسیدانی شده و رشد و کیفیت گوشت ماهیان پرورشی را تحت تأثیر قرار دهد. اسیدهای صفراوی از جمله ترکیباتی هستند که در هضم چربیها نقش داشته با حفظ هومئوستازی چربیها و کربوهیدارتها بهبود عملکرد رشد و سلامت ماهی را در پی دارند. در تحقیق حاضر، سطوح مختلف اسیدهای صفراوی را در ماهی قزلآلای رنگین کمان ((Oncorhynchus mykiss، میگوی پرورشی سفید غربی (Litopenaeus vannamei) و ماهیان انگشتقد کپور معمولی (Cyprinus carpio) بررسی گردید.
بخش اول: مطالعهای برای بررسی تـأثیر سطوح مکمل رونئون 1 حاوی 30 درصد اسیدصفراوی در جیره غذایی بر شاخصهای تغذیه، رشد، ترکیب بیوشیمیایی لاشه و شاخصهای بیوشیمیایی سرم ماهی قزلآلای رنگین کمان طراحی شد. بدین منظور جیرههای حاوی 0، 300، 600 و 900 میلیگرم مکمل اسید صفراوی فرموله و ساخته شد. تعداد 600 قطعه بچهماهی قزلآلای رنگین کمان با میانگین وزن 5±52 گرم در قالب 4 تیمار (هر یک با 3 تکرار) در 12 مخزن فایبرگلاس 2000 لیتری با حجم آبگیری 800 لیتر به مدت 75 روز ذخیره گردید. براساس نتایج میزان ضریب تبدیل غذایی در تیمار 900 میلیگرم زیر 1 بدست آمد که نشان دهنده بهترین عملکرد در بین تیمارهای آزمایشی بود(05/0P>). وزن نهایی (28/7±33/187 گرم) در تیمار مذکور نسبت به سایر تیمارها دارای اختلاف معنیدار بود(05/0>P). همچنین ضریب رشد ویژه، ضریب چاقی، میزان کارایی پروتئین و درصد افزایش وزن بدن در تیمار 600 و 900 میلیگرم نسبت به سایر تیمارها از افزایش نسبی برخوردار بود (05/0P>). تیمارهای دریافت کننده مکمل اسید صفراوی نسبت به تیمار شاهد دارای میزان پروتئین بیشتر و خاکستر کمتری بودند. همچنین تیمارهای 300 و 600 میلیگرم میزان رطوبت بالاتری نسبت به سایر تیمارها داشتند(05/0>P). از شاخصهای بیوشیمیایی سرم نیز گلوکز، تری گلیسیرید، آلبومین و لاکتات دهیدروژناز در بین تیمارهای آزمایشی اختلاف معنیداری را نشان نداد، اما میزان کلسترول، پروتئین تام وگلوبولین در تیمار 900 میلیگرم در کیلوگرم نسبت به گروه شاهد دارای اختلاف معنیداری بود (05/0>P). آنزیم آسپارتات ترانس آمیناز در تیمار 900 میلیگرم در کیلوگرم نسبت به گروه کنترل و 300 میلیگرم در کیلوگرم، آنزیم آلانین ترانس آمیناز در تیمار 900 میلیگرم در کیلوگرم و آنزیم آلکالین فسفاتاز در تیمار 300 میلیگرم در کیلوگرم نسبت به سایر تیمارها اختلاف معنیداری را نشان داد (05/0>P). بهبود نسبی شاخصهای رشد و تغذیه و ترکیبات لاشه، و تتغییرات برخی از شاخصهای بیوشیمیایی سرم بیانگر عملکرد مثبت اضافه نمودن اسید صفراوی به میزان 900 میلیگرم در کیلوگرم به جیره ماهی قزلآلای رنگین کمان میباشد، این در حالی است که تأثیرات افزایش آنزیمهای کبدی در تیمار مذکور میبایست مورد مطالعه و بررسی قرار گیرد.
بخش دوم: نسبت به تعیین سطح مناسب اسیدهای صفراوی درخوراک میگوی پرورشی سفید غربی به مدت 56 روز در قالب 5 تیمار با 3 تکرار که در هر تکرار 20 عدد میگوی سفید غربی با میانگین وزن 1± 6 گرم به طور تصادفی ذخیره سازی شده بودند، انجام گرفت. تیمارهای مورد مطالعه در این آزمایش عبارت از: جیره خوراکی فاقد مکمل اسید صفراوی(تیمار شاهد E)، جیره خوراکی حاوی اسید صفراوی به میزان 6/0گرم بر کیلوگرم غذا(تیمار A )، جیره خوراکی حاوی اسید صفراوی به میزان 2/0 گرم بر کیلوگرم غذا (تیمار B)، جیره خوراکی حاوی اسید صفراوی به میزان 1/0 گرم بر کیلوگرم غذا (تیمار C) و جیره خوراکی حاوی اسید صفراوی به میزان 4/0 گرم برکیلوگرم غذا (تیمار D) بودند. بیشترین میانگین وزن را تیمار B و کمترین را تیمار E به ترتیب با 06/16 گرم و 15/15 گرم بدست آورند که اختلاف معنی داری بین تیمارها از نظرآاماری مشاهده نشد(05/0P>). بیشترین بازماندگی مربوط به تیمارهای EوC ،B با میانگین 33/88% و کمترین مربوط به تیمار A با میانگین 75 % بود، اختلاف معنی داری بین تیمارهای مختلف با تیمار A از نظرآماری مشاهده نشد(05/0P>). همچنین اختلاف معنی داری بین شاخصهای FCR ، SGR ، WG و ADG تیمارهای مختلف از نظر آماری وجود نداشت (05/<0P ). در بررسی آنزیم های گوارشی تیمارهای مختلف مشاهد شد هر چه میزان اسید صفراوی بیشتر شود فعالیت آنزیم های گوارشی نیز افزایش می یابند اما میزان پروتئین کل با افزایش اسید صفراوی کاهش می یابد. فعالیت آنزیم های α- آمیلاز، پروتئاز، لیپاز و پروتئین کل بین تیمار A با تیمار شاهد اختلاف معنی دار مشاهده شد (05/<0P ). در بررسی بافت هپاتوپانکراس تیمارهای مختلف تتغییرات بافتی به ویژه در تعداد سلولهای B و R مشاهده گردید در دوزهای بیشتر از 2/0 گرم بر کیلوگرم آرایش بافتی هپاتوپانکراس بهم ریخته شده و همچنین نکروز بافتی مشاهده گردید. نتایج نشان داد که مقدار 2/0گرم مکمل اسید صفراوی در هر کیلوگرم خوراک میگوی سفید غربی سطح بهینه استفاده از آن در خوراک میگو می باشد. استفاده از اسید صفراوی در رژیم غذایی میگو اثرات مفیدی بر عملکرد رشد و متابولیسم لیپید میگو دارد علاوه بر این با کاهش FCR و افزایش رشد، سود آوری پرورش میگو را افزایش می دهد. بطور خلاصه نتایج این مطالعه می تواند به کاهش میزان خوراک و هزینه تولید درپرورش میگوی سفید غربی کمک کند.
بخش سوم: یک آزمایش تغذیه ای 60 روزه برای بررسی اثرات اسیدهای صفراوی جیره ( رونئون 70 درصد) بر روی ماهی کپور معمولی (Cyprinus carpio) بر عملکرد رشد، ترکیب بیوشیمیایی بدن، کارایی مواد مغذی، فعالیت آنزیم گوارشی و بافت شناسی کبد انجام شد. شش جیره غذایی با پروتئین یکسان (32%)، جیره غذایی 1: رژیم غذایی کمچرب (7%)، جیره غذایی 2: رژیم غذایی پرچرب (10%) بدون مکمل، جیره غذایی 3: رژیم غذایی پرچرب با 300 ؛ جیره غذایی 4: رژیم غذایی پرچرب با 600 ؛ جیره غذایی 5: رژیم غذایی پرچرب با 900 و جیره غذایی 6: رژیم غذایی پرچرب با 1200 میلیگرم مکمل اسید صفراوی بر کیلوگرم خوراک فرموله شد. هر جیره غذایی به سه مخزن 300 لیتری پلی اتیلنی، دارای آب جریان دار، حاوی 30 ماهی کپور معمولی (وزن اولیه بدن 63/0 ± 44/12 گرم) به طور تصادفی اختصاص داده شد. وزن نهایی و نرخ رشد روزانه در تیمار پرچرب با مکمل 1200 به طور معنی دار کمتر از تیمار کم چرب بود. وزن نهایی در تیمار پرچرب با 300 مکمل به طور معنی دار بیشتر از تیمارهای پرچرب بدون مکمل و با مکمل 1200 بود. بیشترین نرخ رشد روزانه و فاکتور چاقی در تیمار پرچرب با مکمل 300 نسبت به تیمارهای پرچرب بدون مکمل، 900 و 1200 مشاهده شد. بیشترین درصد وزن گیری و بازده تثبیت نیتروژن در تیمار پرچرب با 300 مکمل بدون اختلاف معنی دار با تیمار کم چرب، به طور معنی دار نسبت به سایر تیمارهای پرچرب بود. نرخ رشد ویژه و ضریب بازده پروتئین در تیمار 300 مکمل بدون اختلاف معنی دار با تیمار کم چرب، به طور معنی دار بیشتر از تیمار 1200 بود. ضریب تبدیل خوراک در تیمار با 1200 مکمل به طور معنی دار بیشتر از سایر تیمارها بود. بازده تثبیت چربی در تیمار با مکمل 300 به طور معنی دار بیشتر از تیمارهای با 900 و 1200 مکمل بود. فعالیت آنزیم گوارشی لیپاز در تیمارهای 600 و 900 مکمل بدون اختلاف معنی دار با تیمار کم چرب، به طور معنی دار بیشتر از سایر تیمارهای پرچرب بود. فعالیت آنزیم های آلفاامیلاز و فسفاتاز قلیایی در تیمار کم چرب به طور معنی دار بیشتر از سایر تیمارها بود. فعالیت فسفاتاز قلیایی در تیمار پرچرب بدون مکمل به طور معنی دار بیشتر از سایر تیمارهای پرچرب با مکمل بود. در بررسی بافت کبد بیشترین تتغییرات بافتی (جابجایی هسته، واکوئله شدن هپاتوسیتها) در تیمار پرچرب با 1200 مکمل مشاهده شد. با توجه به نتایج در سطح چربی 10 درصد در خوراک ماهیان انگشت قد کپور معمولی سطح مکمل 300 میلی گرم اسیدصفراوی بر کیلوگرم سبب بهبود کارایی رشد شد.