چکیده
کپور تاتا یکی از قدیمیترین انواع ماهی کپور معمولی اصلاح نژاد شده در مجارستان است که تخمهای لقاح یافته آن باهدف حل مشکل پرورشدهندگان ماهیان گرمابی درزمینهی عدم دسترسی به مولدین باکیفیت و بچه ماهیان اصلاحشده و خوش رشد گونه کپور معمولی، وارد ایران شد. در مطالعه حاضر باهدف ارزیابی مزیتهای این نژاد نسبت به کپور پرورشی رایج استان گیلان، به مقایسه عملکرد تکثیر، رشد و ارجحیت اقتصادی بین آنها پرداخته شد. تکثیر مولدین هر دو نژاد با تزریق هورمون سنتتیک اوولین انجام و شاخصهای تکثیر اندازهگیری شد. سپس عملکرد رشد از لارو تا بچه ماهی و ماهی جوان در دو مزرعه پرورشی و همچنین پرورش ماهیان جوان در 4 تیمار پرورشی در حوضچههای فایبرگلاس و استخرهای خاکی بررسی شد. همچنین دو تراکم 250 و 1200 قطعه از کپور تاتا در استخرهای خاکی 700 مترمربعی موردمطالعه قرار گرفت. نتایج تکثیر نشان داد وزن خشک تخمک، هم آوری مطلق، قطر تخمک، درصد لقاح و درصد تخمه گشایی در نژاد تاتا بیشتر از کپور پرورشی بود. لاروهای یکروزه کپور تاتا وزن و طولی بیشتر از لاروهای یکروزه کپور پرورشی داشتند. میزان تحرک اسپرم دو نژاد برابر بود و مدت زندهمانی اسپرم در تاتا بیشتر بود. در مرحله پرورش لارو تا بچه ماهی انگشت قد طی یک ماه پرورش در دو مزرعه پرورشی، نژاد تاتا در تمام شاخصهای رشد عملکرد بهتری نسبت به کپور پرورشی نشان داد. در مرحله انگشت قد تا ماهی جوان در دو مزرعه پرورشی، کپور تاتا بهرغم اینکه در برخی شاخصهای رشد عملکرد کمتری نشان داد که به شرایط نابرابر غذادهی در دو مزرعه مرتبط بود اما ازنظر کارایی تغذیه و ضریب تبدیل غذایی عملکرد بهتری نسبت به کپور پرورشی داشت. نتایج بررسی رشد دو نژاد با میانگین وزن اولیه 21 گرم طی دو ماه پرورش در حوضچه و استخر نشان داد در تیمارهای حوضچه در شرایط برابر، کپور تاتا در تمام شاخصهای میانگین وزن و طول کل نهایی، درصد افزایش وزن و طول بدن، ضریب رشد ویژه، میانگین رشد روزانه، ضریب چاقی، کارایی تغذیه و ضریب تبدیل غذایی عملکرد بهتری نسبت به کپور پرورشی از خود نشان داد. در شرایط پرورش در استخر نیز همین نتیجه مشاهده شد. بررسی شاخصهای رشد ماهیان تاتا با میانگین وزن اولیه 10 گرم در دو تراکم مختلف پس از دو ماه پرورش نشان داد تراکم کمتر منجر به رشد بیشتر با عملکرد بهتری در کپور تاتا شد، بطوریکه وزن نهایی بدن در تراکم کمتر، 2/2 برابر بیشتر از تراکم بالاتر بود. نتایج مقایسه فیله بدن نشان داد درصد نسبت وزن فیله به وزن بدن در کپور تاتا بیشتر از کپور پرورشی بود. همچنین در ارزیابی اقتصادی، سود حاصل از فروش هریک از مراحل لاروی تا ماهی جوان برای کپور تاتا 20% بیشتر از کپور پرورشی به دست آمد. درمجموع مشخص شد در شرایط برابر آزمایش، نژاد تاتا در مقایسه با نژاد رایج پرورشی کپور در استان، از عملکرد تکثیر و رشد بهتر و ارجحیت اقتصادی بالاتری برخوردار بود. این پژوهش نشان میدهد کپور تاتا با توجه به مزایای اقتصادی و شاخصهای تولید بالاتری که دارد میتواند به بهبود بهرهوری در صنعت آبزیپروری کمک کند بنابراین میتواند گزینه مناسبی برای معرفی به پرورشدهندگان ماهیان گرمابی در ایران باشد و برای برنامههای آینده بهگزینی و اصلاح نژاد موردتوجه قرار گیرد.