چکیده
در این پژوهش وضعیت تنوع زیستی، پراکنش و فراوانی فیتوپلانکتون و زوپلانکتون تالاب انزلی مورد بررسی قرار گرفت و نتایج حاصله با مطالعات پیشین مقایسه و روند تغییرات ساختار پلانکتونی مشخص گردد. مطالعه حاضر در 14 ایستگاه از اسفند 1401 تا دی 1402 در تالاب انزلی انجام شد. یافته ها نشان دادند که تعداد شاخه ها و جنس های فیتوپلانکتون به ترتیب از 8 عدد و 117 جنس در سال 1373 به 6 شاخه و 68 جنس در سال 1402-1401 کاهش یافت. یافته ها میانگین فراوانی فیتوپلانکتون را 6/7 میلیون سلول درلیتر نشان داد که میزان آن در مقایسه با سال 1380-1381 به میزان 9 برابر کاهش یافت (68 میلیون سلول در لیتر). بیشترین فراوانی سیانوباکتریا 2/1 میلیون سلول در لیتر بود و باسیلاریوفیتا با تعداد 5 میلیون سلول در لیتر در سال 1402- 1401 بیشترین فراوانی را در بین شاخه های فیتوپلانکتون دارا بودند. مقایسه فراوانی سیانوباکتریا با سال 1381-1380 بیانگر کاهش 48 برابری فراوانی سیانوباکتریا در سال 1402-1401 است. همچنین کاهش سه برابری فراوانی باسیلاریوفیتا در مقایسه با سال 1394- 1393 مشاهده شد. از باسیلاریوفیتا جنس های غالب Nitzschia و Cyclotella بودند و از کلروفیتا Ankistrodesmus و Scenedesmus و از سیانوباکتریا جنس Oscillatoria بیشترین فراوانی را دارا بودند. ضمنا فراوانی اگلنوزوآ از سال 1373 تا 1394 روند افزایشی داشت، بطوریکه میزان فراوانی اگلنوزوآ به میزان 3 برابر در سال 1402-1401 رسید. یافته های زوپلانکتون نشان داد، تعداد 58 جنس زوپلانكتون در تالاب انزلی شناسایی گرديد، بیشترین جنس متعلق به شاخه روتیفرا با تعداد 28 جنس بود. از بین گروه های زوپلانکتون تعداد 12 جنس از پروتوزوآ و 9 جنس از شاخه آرتروپودا شناسایی شدند. از بین شاخه های زئوپلانکتونی روتیفرا با میزان فراونی 38 ± 148 عدد در لیتر بیشترین بودند، سپس پروتوزوآ با فراوانی 11 ± 81 عدد در لیتر و آرتروپودا با فراوانی 12± 72 عدد در لیتر در رده های بعدی قرار داشتند. میانگین فراوانی کل زئوپلانکتون 48 ± 305 عدد در لیتر بود که در مقایسه با سال های 1381-1380 به میزان 7 برابر (2300- 2200 عدد در لیتر) و سال های 1394- 1393 (4000 عدد در لیتر) به میزان 13 برابر کاهش داشت. فراوانی روتیفرا و پروتوزوآ در سال 1402- 1401 به ترتیب 13 و 19 برابر در مقایسه با سال 1394- 1393 کاهش داشت. جنس های غالب Brachionus و Rotatia از روتیفرا ، جنس Centopyxis و Arcella از پروتوزوآ و جنس Cyclocypris و گروه Copepoda از آرتروپودا بودند. احتمالا عواملی همچون کاهش ارتفاع آب دریای کاسپین، کاهش بارندگی، به دلیل تغییر اقلیم، افزایش رسوب بستر و شکوفایی گیاه غیربومی سنبل آبی و عدم مدیریت صحیح تالاب باعث کاهش شدید در تنوع زیستی و تراکم جامعه پلانکتون تالاب انزلی در مقایسه با دهه های گذشته شده است.