چکیده
تونماهیان از گونههای مهم اقتصادی در شمال خلیجفارس و دریای عمان محسوب میگردند. ذخایر سه گونه هوور، زرده و تون منقوش در آبهای استان هرمزگان با استفاده از شاخصهای پویایی جمعیت و مدلهای ارزیابی ذخایر برای صید این گونهها موردبررسی قرار گرفتند. نمونهبرداری تصادفی از پنج تخلیه گاه عمده صید از مهرماه 1400 لغایت شهریور 1402 انجام و تجزیهوتحلیل اطلاعات با استفاده از برنامههای نرمافزاری ارزیابی ذخایر صورت گرفت. محدوده طول چنگالی ماهیان هوور 108-21 با میانگین 08/71 سانتیمتر، ماهی زرده 84-27 با میانگین 6/58 و تون منقوش 48-21 با میانگین 2/37 سانتیمتر به دست آمدند. نتایج نشان داد که 8/69 درصد از صید ماهیان هوور، 3/12 درصد از ماهیان زرده و 6/21 درصد از ماهیان تون منقوش در کمتر از اندازه اولین بلوغ جنسی صید شده بودند. طول بینهایت و ضریب رشد) (K, L ͚، (سانتیمتر، برسال) گونههای هوور، زرده و تون منقوش به ترتیب یادشده ( 17/121، 68/0)، (7/98 ،55/0) و (3/52 ، 47/0) محاسبه شدند. شاخص ضریب رشد ماهی هوور برابر با 9/ 8، ماهی زرده 6/8 و ماهی تون منقوش 1/7 محاسبه گردیدند که این مقادیر با مطالعات قبلی انجامشده در اقیانوس هند قابلمقایسه بود. نتايج نشان داد كه گونههای موردبررسی از سرعت رشد بالايي در 2 سال اول زندگي خود برخوردار هستند. مقادیر (b، a) در رابطه نمایی طول- وزن هوور، زرده و تون منقوش به ترتیب (94/2 ، 00002/0)، (91/2 ، 0000196/0) و (25/3 ، 000019/0) به دست آمدند که نشاندهنده رشد همگون ماهی هوور و رشد ناهمگون ماهیان زرده و تون منقوش بود. مقادیر نرخ مرگ و میر کل، طبيعي، صيادي و نسبت بهرهبرداری (E،F ، M،Z) برای ماهی هوور (75/0 ،18/2 ،71/0 ،89/2)، ماهی زرده (70/0 ،58/1 ،65/0 ،23/2) و ماهی تون منقوش (48/0 ،69/0 ،73/0 ،42/1)، محاسبه گرديدند. طول اولین صید ماهی هوور 2/64 سانتیمتر به دست آمد این طول برای ماهیان زرده برابر با 9/57 و ماهی تون منقوش 3/23 سانتیمتر بهدقت آمد. مدل توليد بر احياء و زیتوده بر احیاء نسبی بورتون و هولت مقادیر (Emax, E0.1) را در مورد گونه هوور (613/0 ،697/0)، زرده (658/0 ،774/0) و تون منقوش (750/0 ،902/0)، به دست داد. نتایج نشان داد که به نظر میرسد ذخایر ماهیان هوور و زرده در استان هرمزگان در حالت بهرهبرداری بیشازحد بوده ولی امکان توسعه صید ماهی تون منقوش وجود دارد. ازآنجاکه تون ماهیان از ماهیان مهاجر بوده که توسط چند کشور صید میشوند لذا پایش و مدیریت صید آن باید با همکاری سایر کشورهای منطقه در خلیجفارس و دریای عمان و اقیانوس هند انجام شود.