چکیده
ثبت داده های وابسته به صید یکی از مهمترین راه ها برای پایش وضعیت برداشت از گونه هایی است که در بنادر صیادی تخلیه می شوند. کنترل وضعیت برداشت از هر گونه بوسیله داده های صید آن گونه، علاوه بر اینکه مدیریت ماهیگیری را از نحوه برداشت از یک ذخیره آگاه می سازد میتواند برای استخراج شاخص های پایداری در برداشت نیز مورد استفاده قرار بگیرد. در این مطالعه داده های فراوانی طولی و وزنی صید ماهی سنگسرمعمولی، راشگو، شوریده، شانک عربی و حلوا سفید بصورت ماهانه به مدت دو سال ( 1401 و 1402 )جمع آوری تا ضمن بررسی روند میانگین طول صید تخلیه شده هرگونه، با استفاده از تابع LBB و پکیج TropFishR در نرم افزار R ، شاخص های طولی برای مدیریت صید پایدار و شاخصهای های پویایی گونه های مذکور محاسبه شدند. دامنه طولی صید در گونه سنگسرمعمولی در محدوده 5/17 تا 61 سانتی متر، ماهی راشگو در محدوده 19 تا 59 سانتی متر، شوریده در محدوده16/12 تا 85/72 سانتی متر، شانک عربی در محدوده 3/6 تا 63 سانتی متر و حلوا سفید در محدود 5 تا 56 سانتی متر در دوسال مورد بررسی قرار داشتند. میانگین طول صید ماهی سنگسر معمولی 73/47 سانتی متر، ماهی راشگو 04/38 سانتی متر، ماهی شوریده 46/40 سانتی متر، شانک عربی 46/40 سانتی متر و حلوا سفید در حدود 76/17 سانتی متر محاسبه شد. ساختار طولی صید نشان می دهد که اندازه های طولی مختلف بوسیله تورهای با اندازه های مختلف در استان صید می شوند و جهت گیری خاصی برای به سمت صید با اندازههای بزرگتر تعصب پیدا کند، وجود ندارد. درصد ماهیان صید شده زیر طول بلوغ با استفاده از نمونه ها و تعمیم آن به کل صید برای ماهیان سنگسر معمولی (بالغ بر 70 درصد) ، راشگو (بالغ بر 70 درصد)، شوریده معمولی ( 30درصد)، شانک عربی (65 درصد) و حلوا سفید (بالغ بر 70 درصد) برآورد شد. در ترکیب صید تمام مناطق صید تخلیه شده در استان خوزستان حضور ماهیان نابالغ و غیر استاندارد بالا بود به خصوص شدت برداشت از ماهیان غیر استاندارد در فصل های تابستان (منطبق بر اوج فرعی تخم ریزی ماهیان خلیج فارس) و پاییز (آمادگی برای رسیدگی جنسی)کاملا مشهود بود. نسبت Lmean/L50 و Lmean/Lopt و L95%/Linf حاکی از پایین بودن تعداد کمی از ماهیان مسن و بزرگ در صید ماهیان سنگسرمعمولی، حلوا سفید و شانک عربی بود وهمچنین نشان دهنده صید ماهیان با طول پایین است. درصد مولد (mega-spawners) در دوره مذکور خیلی کم یا شاید بتوان گفت تقریبا صفر درصد و درصد ماهیان با طول بهینه به جز ماهیان شوریده و راشگو، کمتر از 20 درصد بوده است. در مورد ماهیان شوریده و راشگو به نظر میرسد با توجه به مقدار درصد ماهیان بالغ (Pmat) بدست آمده در این تحقیق، ماهیگیری تقریباً به طور کامل بر افراد بالغ در این دو گونه تأثیر می گذارد. نتایج تحقیق حاضر مشخص میکند صید بر افراد قبل از سن بلوغ برای آبزیان سنگسرمعمولی، شانک عربی و حلوا سفید، دچار پدیده صید بی رویه رشد Growth overfishing هستند به این معنا که قسمت اعظم صید را ماهیان جوان و نابالغ تشکیل میدهند . نتایج این تحقیق نشان داد بکار گیری تورهای گوشگیر با اندازه چشمه متفاوت در منطقه، باعث شده تا بیشتر گونه های مهم تجاری در آبهای استان خوزستان فرصت یک بار تخم ریزی را نداشته باشند و قبل از اینکه حتی یک بار تخم ریزی کنند از گردونه زیست بوم خارج شوند. با توجه به درصد بالای حضور ماهیان نابالغ ضروری است شاخص طول بهینه صید در رویههای مدیریت ماهیگیری گنجانده شود تا احتمالا عملکرد نسبی بهتری برای حفظ ذخیره و برداشت پایدار ماهیان با ارزش تجاری کفزی در آبهای خلیج فارس بدست آید.