چکیده
امروزه مهمترین تهدید در مزارع پرورش میگو،شیوع بیماری است. بکارگیری روش‌های نظارتی مؤثر همراه با ردیابی عوامل بیماریزا همراه با اقدامات مربوط به ایمنی زیستی به جهت توسعه و حفظ این صنعت ضروری است. لذا با هدف تعیین رابطه میان بروز بیماری و شاخص های مرتبط با مدیریت پرورشی و نحوه مدیریت و اقدامات ایمنی زیستی صورت گرفته در مزرعه و رتبه‌بندی تأثیر هر یک از این اقدامات، در پیشگیری از بروز بیماریهای عفونی و غیرعفونی همراه با ردیابی عوامل بیماریزا در طول دوره پرورش، مطالعه‌ای از دی ماه 1400 تا آذر ماه 1401 در بین مزارع واقع در دو مجتمع پرورش میگوی حله و شیف استان بوشهر صورت پذیرفت. در این مطالعه با طراحی پرسشنامه‌های مختلف و بازدیدهای میدانی صورت گرفته همراه با نمونه‌گیری‌های انجام شده اثرات اقدامات فوق بر روی بروز یا پیشگیری از بیماری از طریق آزمون‌های آماری رگرسیون لجستیک غیرپارامتریک، آزمون دو جمله‌ای و چند جمله‌ای کای‌اسکوئر در سطح اطمینان 95 درصد انجام شد. علاوه بر این با تعیین درصد فراوانی اقدامات انجام شده و رابطه همبستگی آنها از طریق آزمون همبستگی پیرسون، و در نهایت با استفاده از آزمون فریدمن، رتبه بندی تأثیر هر یک از این اقدمات بر روی بروز بیماری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج بدست آمده نشان داد که بااینکه ذخیره‌سازی بیش از 70 درصد مزارع در اردیبهشت ماه صورت گرفته بود، ولی بیش از 82 درصد از مزارع به بیماری ویروسی لکه سفید آلوده شده بودند، لیکن به دلیل افزایش درجه حرارت آب و هوا و رسیدن میگو به وزن بازاری، قبل از بروز هرگونه تلفاتی صید میگوها از مرداد ماه آغاز و تا اواخر شهریور ماه بیش از 85 درصد مزارع برداشت شدند. همچنین در طول دوره پرورش نتایج ردیابی ویروس لکه سفید در میگوهای مهاجر موجود در کانال آبرسان مثبت و در خرچنگ‌ها (خرچنگ آبی و سیاه) منفی بود. در رابطه با سایر عوامل بیماریزای ویروسی و باکتریایی بیماری سندروم تورآ، نکروزعفونی عضلات، سندروم مرگ پنهان و نکروز حاد هپاتوپانکراس در طول دوره پرورش هم در میگوهای پرورشی و هم در موجودات ناخواسته ردیابی نشدند. بسته به نوع مدیریت مزرعه، مهمترین علائم بالینی مشاهده شده در اوایل دوره پرورش گرفتگی عضلات ناحیه شکمی و در برخی از موارد هم کاهش شکوفایی جلبکی در استخرها بود و در اواسط مرداد تا اواسط شهریور ماه، افزایش شکوفایی جلبکی بویژه جلبک‌های سبز آبی و مواد آلی در کف استخر همراه با آبشش زرد تا سیاه، از بارز ترین علائم بالینی در مزارع پرورش میگو بود. مقایسه بار باکتریایی ویبریو کل در طول دوره پرورش و تراکم‌های مختلف، دلالت بر افزایش ویبریو در اواسط تا اواخر مرداد ماه (103× 14/3 – 56/2 سلول در هر میلی‌لیتر) و تراکم‌های بالای 40 قطعه در متر مربع (103×27/4 – 16/3 سلول در هر میلی‌لیتر) داشت. شاید بتوان گفت که آماده سازی اصولی مزارع شامل آهک‌پاشی، شخم‌زدن منظم، ضدعفونی استخر با مواد ضدعفونی کننده هیپوکلریت پتاسیم و برداشت خاک سیاه در طول دوره آیش و هچنین اقدامات مربوط به اجرای ایمنی زیستی در مزرعه شامل تهیه پست‌لارو و غذای کنسانتره از مراکز معتبر، نگهداری غذا در مکان مناسب، آبگیری استخر توسط سیستم‌های فیلتراسیون سه ردیفه با چشمه‌های مختلف (1000، 500 و 250 میکرون)، ذخیره‌سازی زود هنگام میگوها و برداشت آنها قبل از کاهش درجه حرارت آب همراه با مدیریت آب، غذا و مکانیزاسیون مزرعه تأثیر بسزایی در پیشگیری از بروز بیماری و یا تلفات ناشی از آن در مزرعه داشتند. روی‌هم رفته توصیه می‌شود که می‌شود بمنظور افزایش ارتقای سلامت و پیشگیری از بروز بیماری در مزارع پرورش میگو، می‌بایست علاوه بر اقدامات پیشگیرانه و حفظ شرایط مطلوب در مزارع میگو، نظارت منظم شامل ردیابی عوامل بیماریزا در مزرعه صورت گیرد تا از بروز بیماری در مزرعه و ایجاد خسارت‌های ناشی از آن پیشگیری به عمل آید.