چکيده
بحران تغییر اقلیم و کاهش میزان آب، جدی‌ترین تهدید برای توسعه صنعت شیلات بویژه در زیر بخش آبزی‌‌پروری محسوب می¬گردد، لذا در شرایط کنونی، تغییر رویکرد استفاده از آب شیرین به سمت آبزی‌‌پروری ساحلی و فعالیت‌‌های پرورش ماهی در قفس اجتناب‌ناپذیر است. تولید و پرورش 200 هزارتن انواع ماهیان ماکول اقتصادی از طریق فعالیت آبزی‌‌پروری دریایی با فن¬آوری پرورش ماهی در قفس به عنوان ظرفیت جدیدی در بخش کشاورزی در راستای سیاست¬های ایجاد امنیت غذایی جهت آحادافراد جامعه از اهمیت ویژه¬ای برخوردار است. همچنین پیش بینی و تمهیدات لازم برای تولید سالانه 50 هزارتن در سال با ایجاد سایت پرورش ماهی در قفس های پهنه آبی در شمال و جنوب کشور با استفاده از این روش تولید، به عنوان اقدام و دستاورد مدبرانه وزارت جهاد کشاورزی در راستای ایجاد اشتغال و دست‌یابی به توسعه پایدار(Sustainable Development) در این حوزه قابل توجه است. - چشم انداز امیدبخش در ایجاد ظرفیت¬های جدید تولید و اشتغال درجامعه کشاورزی -کشور به برکت این حرکت فراروی- ترسیم گردیده ¬است. وقوع بيماريها و ايجاد تلفات درآبزيان، علاوه بر نگراني مصرف كنندگان از منظر بهداشت عمومي و امنيت غذايي ، بعنوان يك عامل تهديد كننده بهره برداري از منابع مذكور، موجب كاهش توليد و درآمدزايي، ايجاد خسارات اقتصادي براي سرمايه گذاران در صنايع پيشين وپسين، افزايش بيكاري و اختلال در امنيت اجتماعي نيزخواهد شد. تغییرات شدید محیط زیست پیرامون آبزیان علاوه بر تاثير مستقيم بر سلامتي آنها، شرايط براي ابتلاء به بيماريهاي عفوني بخصوص ويروسي و باكتريايي را نيز فراهم مي نمايد. از جمله ماهيان آب شيرين داراي پتانسيل پرورش در قفس ميتوان مارماهي، تيلاپيا، خامه ماهي، كپور ماهيان، گربه ماهي سوف برخي سالمونها، ماهيان خاوياري و از ماهيان لب شور، خامه ماهي، تيلاپيا، مارماهي، برخي آزاد ماهيان و از ماهيان آب شور نظير گيش ماهيان، هامور ماهيان، باس دريايي، برخي از سوف ماهیان و شوريده ماهيان را نام برد. مشكلات مرتبط با پرورش در قفس با مشكلات ساير روشهاي پرورش ماهي متفاوت است. در سيستم پرورش در قفس، ماهيان دائماً در معرض عوامل بيماريزاي غیرقابل کنترل موجود در محیط قرار دارند، در شرايط طبيعي اين عوامل درميزبانهاي طبيعي ممكن است اهميت بيماريزايي نداشته باشند ولي درساير شرايط جغرافيايي و يا در صورت وجود ميزبانهاي متعدد در شرايط محيطي و دمايي متنوع امكان همه گيري هاي جدي و خسارات اقتصادي افزايش مي يابد. انتقال و گسترش عوامل بيماريزاي جديد بدنبال گسترشتجارت و نقل و انتقال آبزيان زنده (تخم، بچه ماهي ومولدين) به ماهيان بومي يا مهاجردر يك منطقه جغرافيايي كه سابقه حضور و بيماريزايي توسط آن عامل بيماريزا قبلا" وجود نداشته موجب نگرانيهاي شديد شده است. در حال حاضر بیش از 40 گونه ماهی دریایی در کشورهای آسیای جنوب شرقی تکثیر و لارو و بچه ماهی آنها جهت پرورش و یا رها سازی و بازسازی ذخایر مورد استفاده قرار می گیرد. اما با توجه به جابجایی لارو و بچه ماهی بین کشورها و تراکم نگهداری بچه ماهیان در قفس، مشکلات حاد ناشي از بیماریهای عفونی و غیر عفونی گريبانگير اين صنعت شده ، لذا مدیریت بهداشتی و شناسایی عوامل بیماری زای زیستی و غیر زیستی در ماهیان مولد و بچه ماهیان نگهداری شده در قفس ها و بچه ماهیان استحصال شده از مولدین در کارگاههای تکثیر جهت بهبود کیفیت و پیشگیری از بروز بیماری و تلفات مورد توجه قرار گرفته است. دراین پروژه ه با توجه به ضوابط و معیارهای جهانی امنیت زیستی ، دستورالعمل های لازم برای ،مدیریت بهداشتی و پیشگیری از بروز بیماری جهت جامعه پرورش دهندگان ماهی در قفس های دریایی تدوین و ارایه می گردد. در تدوین این گزارش از ظرفیت¬های تخصصی اعم از تجارب پرورش ماهی در قفس در داخل و خارج از کشور و سازمانهای ملی و جهانی مرتبط، استفاده شده است. نتایج بررسی های انجام شده نشان داده ،که کشورهای پیشرو در صنعت پرورش ماهی در قفس های دریایی، دارای ضوابط و معیارهایی در خصوص شیوه مدیریت بهداشت مزارع پرورش ماهی در قفس، می باشند. استفاده از دستور العمل های بین المللی بهداشتی پرورش ماهی و مدیریت بهداشتی پرورش ماهی در در قفس با تکیه بر راهکارها و اسناد بالا دستی از جمله قانون سازمان دامپزشكي كشور، قانون نظام جامع دامپروري كشور، قانون حفاظت و بهره برداري از منابع آبزي جمهوري اسلامي كشور،. ماده 34 قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادي،اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران، آئین نامه اجرايي نظارت بهداشتي دامپزشكي،. آئین نامه چگونگي كنترل بهداشتي تردد،نقل و انتقال،واردات و صادرات دام زنده و فرآورده هاي خام دامي، آئین نامه مبارزه با بیماري هاي دامي و جلوگیري از سرايت و انتشار آن ها ، آئین نامه اجرايي قانون حفاظت و بهره برداري از منابع آبزي جمهوري اسلامي كشور، مصوب مجلس شورای اسلامی از مواردی است که در تدوین این فرآیند مورد بهره برداری قرار گرفت.