وزارت جهاد کشاورزی
سازمان تحقیقات و آموزشکشاورزی
مؤسسه تحقیقات شیلات ایران ـ پژوهشکده آبزی پروری آبهای داخلی
07 ـ 071034000 - 78
علیرضا میرزاجانی
با همکاری :
حاج قلیکمی ـ عذرا حیدری ـ مهدی مومنی ـ فرشاد ماهی صفت ـ عباس موسوی ـ سیامک باقری ـ علینقی سرپناه ـ مصطفی صیاد رحیم
1381 ـ 1378
ارزیابی زیستی قورباغه Rana ridibunda
در تالاب انزلی جهت بهره برداری و صادرات
استان گیلان ـ بندر انزلی
پژوهشکده آبزی پروری آبهای داخلی
بخش اکولوژی منابع آبی
شماره ثبت
198/84
چکیده
بی‌دمان یا قورباغه‌ها و وزغها دارای تنوع گونه ای بالایی بوده که درسرتاسر دنیا پراکنش دارند. امروزه در بسیاری کشورها از آسیای جنوب شرقی تا آمریکا، قورباغه ها بعنوان منبع غذایی با ارزش و یکی از منابع ارز آور استفاده میشوند که نقش مهمی دراقتصاد ملی آنها دارد. صنعت پرورش قورباغه بعنوان یک رویداد تکنیکی و فعالیت جذاب اقتصادی اهمیت یافته که دو عامل تقاضا برای قورباغه زنده و ران قورباغه بهمراه کاهش مداوم ذخایرطبیعی و گسترش شیوه های مدرن پرورش سبب افزایش قابل توجهی آن شده است، در این بررسی ابتدا شناسایی گونه های قورباغه استان گیلان انجام و سپس مطالعات بیولوژیک گونه Rana ridibunda شامل بررسی زیستگاه و اقلیم منطقه، بررسی تغذیه، رشد، تولید مثل ، انگل شناسی و مطالعات ارزیابی ذخایر و تکثیر و پرورش انجام گرفت تا اساس بهره‌برداری اقتصادی قرار گیرد.
نتایج بررسیها نشان داد که از هفت گونه بی دم موجود در استان گیلان، گونه R. ridibunda دارای ارزش اقتصادی بوده که پراکنش وسیعی در تالاب انزلی دارد. بررسی زیستگاه این گونه در تالاب انزلی نشان داد که شرایط لازم جهت تخم‌ریزی ،رشد لارو و پرورش آن وجود داشته اما این شرایط بواسطه اقلیم منطقه محدود میگردد.
تغذیه لاروهای قورباغه نشان داد که در مراحل اولیه رشد لارو ،پلانکتونها نقش عمده در رژیم غذایی داشته وتعداد آنها درواحد مورد بررسی روده زیاد است که با رشد بدن و افزایش طول روده تغییر معنی دار نیافته است. میزان مطلوبیت پلانکتونها در تغذیه لاروها نشان داد که Chlorophyta بیشترین میزان جذب را داشته و جنسهای Crusigenia , Chlorella, Chlamydomnas در ابتدا و انتهای روده کاهش مشهود داشته و جذب گردیده‌اند. بررسی تغذیه قورباغه‌های بالغ نشان دادکه حشرات خشکیزی و آبزی و لارو آنها بیشترین سهم را در رژیم غذایی داشته‌اند.
نتایج بررسیهای تولید مثل نشان داد هرقورباغه قادر است بطورمتوسط تا 5020 تخم را حمل کند، جفت‌گیری و تخم ریزی بسته به نقاط مختلف تالاب میتواند از نیمه اسفند تا اواسط مرداد ادامه داشته باشد. مطالعات رشد نشان داد، که میانگین رشد هفتگی لارو بر اساس طول بدن 35/0 گرم درهفته بوده ولاروها از تلفات بسیار بالایی درحد 97 درصد برخوردار میباشند. اولین نمونه دگردیسی یافته پس از 43 روز دیده شده است.
مقدار حداکثر محصول قابل برداشت 304/0 فرد در مترمربع درسال و 5/10 گرم در مترمربع در سال بوده است. با توجه به اراضی حاشیه ای غرقابی میزان ذخیره قورباغه‌‌در تالاب 87 تن و تولید گوشت حدود 22 تن‌برآورد شده است.
از بررسیهای بیماری‌شناسی 11 گونه انگل ازبخشهای مختلف روده ، راست روده ، عضله، شش قورباغه جدا سازی و شناسایی گردید. بیشترین درصد آلودگی مربوط به انگل Opisthioglyphe ranae بوده و سه گونه انگل از عضلات قورباغه جمع آوری گردید که بیشترین فراوانی را Condenocephalus urniger داشته است. بطورکلی، از بین ترماتودها ، نماتودها و آکانتوسفالها ، ترماتودها موجب بیشترین آلودگی شده اند.
نتایج بررسیهای آزمایشگاهی امکان تکثیر و پرورش گونه نشان داد که تغذیه لاروها با رژیم غذایی مخلوط میانگین وزن و دگردیسی یافته مطلوبتر داشته و رژیم غذایی صرف جانوری یا گیاهی چندان مفید نبوده است. عملیات پرورش لارو در ونیروها به لحاظ تعداد دگردیسی یافته‌ها از کارآیی نسبتا مطلوبی برخوردار بوده است. اما عملیات پرورش قورباغه در ایستگاه تحقیقات ساحل غازیان و منطقه محصور درتالاب انزلی با موفقیت روبرو نبود که شرایط و عوامل طبیعی نامطلوب و همچنین نبود صنایع مکمل همچون تهیه غذای زنده در آن دخیل بوده اند.
برداشت از ذخایر تالاب به رغم بررسی زیستی و برآوردهای موجود بواسطه تغییرات سریع اکوسیستم و روند افزایشی آلایندها از یکسو و توجه به سلامت جامعه انسانی از سوی دیگر توصیه نمیگردد. لذا پیشنهاد میشود در ابتدا ارزیابی فرهنگی استقرار فعالیت پرورش قورباغه در منطقه انجام گیرد و در نهایت فعالیت تکثیر و پرورش که با صرف هزینه‌های بالا میسر است ، مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد.
وزارت جهاد کشاورزی
سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی
مؤسسه تحقیقات شیلات ایران ـ پژوهشکده آبزی پروری آبهای داخلی
عنوان پروژه / طرح : ارزیابی زیستی قورباغه Rana ridibunda در تالاب انزلی جهت بهره برداری و صادرات
شماره مصوب : 07 ـ 071034000 ـ 78
نام و نام خانوادگی نگارنده/ نگارنده گان : علیرضا میرزاجانی
نام و نام خانوادگی مجری مسئول ( اختصاص به پروژه ها و طرحهای ملی و مشترک دارد ) : -
نام و نام خانوادگی مجری / مجریان : علیرضا میرزا جانی
نام و نام خانوادگی همکاران : حاج قلی کمی ـ عذرا حیدری ـ مهدی مومنی ـ فرشاد ماهی صفت ـ عباس موسوی ـ سیامک باقری ـ علینقی سرپناه ـ مصطفی صیاد رحیم
نام و نام خانوادگی مشاور (ان ) : بهرام کیابی ـ محمود معصومیان ـ جمیله پازوکی
محل اجرا : گیلان
تاریخ شروع : 1378
مدت اجرا : سه سال
ناشر : مؤسسه تحقیقات شیلات ایران
شمارگان ( تیتراژ ) : 30 نسخه
تاریخ انتشار : سال 1384
حق چاپ برای مؤلف محفوظ است . نقل مطالب ، تصاویر ، جداول ، منحنی ها و نمودارها با ذکر مأخذ بلامانع است .