چکیده
با وجود اهمیت تولید بچه ماهی تک جنس، بدلیل عدم تکامل گناد در ماهیان نر تغییر جنسیت یافته قزل آلای رنگین کمان و نبود لوله اسپرم‌بر، استفاده از انواع رقیق کننده جهت بهبود کیفیت اسپرم ضروری می‌‌باشد. در این مطالعه به منظور بررسی تاثیر ماده رقیق کننده اسپرم‌بر برخی از شاخص های تکثیر، نتایج حاصل از اجرای تیمارهای آزمایشی شامل: (1) لقاح اسپرم رقیق شده ماهی نر تغییر جنسیت یافته با تخمک معمولی (2) لقاح اسپرم معمولی با تخمک معمولی و (3) لقاح اسپرم معمولی رقیق شده با تخمک معمولی مقایسه شدند. بر اساس نتایج این مطالعه، درصد لقاح و درصد چشم زدگی در تخم های تمام ماده (تیمار 1)، به ترتیب 1±80، 6/0±3/79 در جمعیت مخلوط نر و ماده (کنترل) (تیمار 2) به ترتیب 1 ±82، 6/0±3/80 و در تیمار 3 به ترتیب 1 ± 72 و 6/0±3/79 بود که بجز درصد لقاح، تفاوت معنی داری با یکدیگر نداشتند(05/0<p). یافته‌ها حاکی از بهبود کیفیت اسپرم مولدین نر تغییر جنسیت یافته با استفاده از ماده رقیق کننده نسبت به استفاده از این ماده در اسپرم ماهیان معمولی می‌‌باشد. افزایش شاخص رشد شامل نرخ رشد ویژه و ضریب تبدیل غذایی در تیمار 1 به ترتیب 1/0±4/1، 1/0± 9/0، بود و در تیمار2 به ترتیب 1/0± 3/1، 1/0± 1/1 بود که تفاوت معنی داری با هم داشتند (05/0>p). استفاده از ماده رقیق کننده جهت بهبود بازده تکثیر و عدم نیاز به نگهداری تعداد زیاد مولدین نر در مزارع در راستای تولید بچه ماهی تک جنس کاملا مطلوب می‌‌باشد.