چکیده
این تحقیق به منظور تعیین اثرات متقابل بستر زیستی و میزان پروتئین جیره بر روی پارامترهای رشد و زادآوری کرم سفید(Enchytraeus albidus)، از اردیبهشت ماه سال 1401 تا خرداد 1402 در دو مرحله مجزا در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی گیلان انجام گردید. در مرحله اول از دو بستر با خاک¬های هوموسی و خاک ترکیبی(50 درصد هوموس و 50 درصد پیت ماس) و سه جیره غذایی با پروتئین‌های 20، 25 و 30 درصد برای ذخیره‌سازی و رشد کرم¬ها استفاده شد. به این منظور تعداد 18 جعبه پلاستیکی با ابعاد 15×20×30 سانتی‌متر تهیه و با خاک¬های مورد اشاره در ارتفاع 8 سانتی‌متر آماده شدند. پس از آماده سازی بستر و جیره¬های تعیین‌شده؛ در هر تکرار مقدار 10 گرم کرم به عنوان ذخیره اولیه رهاسازی شد. کرم¬ها به مدت 3 ماه با غذاهای تیمار و بر اساس 6 درصد بیوماس وزنی‌شان غذا دهی شدند. در طول دوره آزمایش یک بار بیومتری وزنی از تمامی تکرارها انجام شد. در پایان مرحله اول آزمایش تعداد لارو، تعداد کرم¬های دارای حلقه زایشی، نرخ افزایش مولدین، تعداد لارو به ازای هر مولد، وزن انفرادی مولدین (میلی¬گرم)، بیومس نهایی (گرم)، تعداد مولدین نهایی و قیمت تمام شده غذا برای هر کیلوگرم کرم محاسبه گردید. نتایج حاصله از این مرحله‌ای تحقیق نشان داد که در برخی از پارامترهای رشد و زادآوری بین بسترهای محل رشد و جیره‌های غذایی مختلف اثرات متقابلی مشاهده می¬شود؛ به نحوی که در میزان بیومس نهایی، نرخ افزایش مولدین، تعداد مولدین نهایی، ضریب ویژه تعداد و هزینه تمام شده غذا، اثرات متقابل معنی‌داری دیده شد(05/0P<). به علاوه اینکه تعداد مولدین دارای حلقه زایشی با افزایش میزان پروتئین جیره روند افزایشی از خود نشان دادند (05/0P<). این تحقیق همچنان نشان داد که کرم‌ها در بستر ترکیبی عملکرد رشد بهتری نسبت به بستر هوموسی دارند. به نحوی¬که تعداد لارو، تعداد مولدین دارای حلقه‌های زایشی، وزن نهایی لارو و ضریب رشد وزنی کرم‌ها در بستر ترکیبی به طور معنی‌داری بیشتر از بستر هوموسی بود(05/0P<). در پایان این مرحله از تحقیق می¬توان اذعان داشت که عملکرد رشد و زادآوری در خاک ترکیبی و جیره‌های با پروتئین بالای 25 درصد مناسب¬تر است. در پایان این مرحله از تحقیق مرحله دوم به منظور بررسی اثربخشی کرم سفید در رشد بچه ماهیان گلدفیش رنچو(Carassius auratus)، در دو تیمار و سه تکرار برنامه‌ریزی شد. در هر تکرار تعداد10 قطعه ماهی گلدفیش 21/2±150 میلی‌گرمی رهاسازی و با جیره‌های A(غذای استارتر کپور) و B (70 درصد استارتر کپور و 30 درصد کرم سفید) به میزان 5 درصد بیومس وزنی‌شان و به مدت 4 هفته مورد تغذیه قرار گرفتند. در پایان این مرحله از تحقیق پارامترهای رشد بچه ماهیان شامل افزایش وزن بدن (میلی‌گرم)، ضریب رشد ویژه(درصد)، کارایی پروتئین(درصد)، ضریب تبدیل غذایی، نرخ رشد روزانه(میلی¬گرم) و نرخ بازماندگی(درصد) در دو تیمار مورد سنجش و مقایسه قرار گرفت. نتایج این مرحله از تحقیق نشان داد که بچه ماهیان تغذیه شده با جیره مخلوط(B) در تمام ضرایب رشد مقادیر بالاتری داشته (05/0P<) و ضریب تبدیل غذایی در این گروه از ماهیان به طور معنی‌داری پایین تر بود(05/0P<). این مرحله از تحقیق نشان داد که استفاده از کرم سفید در جیره بچه ماهیان می‌تواند باعث افزایش رشد و بازماندگی آنان شود.