چکیده
بررسی وضعیت زیستی بچه ماهیان سفید، کپور و ماهی قره برون رهاسازی شده حاصل از تکثیر مصنوعی در رودخانه تجن در قالب یک پروژه تحقیقاتی در سال ۱۴01 بررسی گردید. نمونه برداری در 7 ایستگاه مطالعاتی شامل 1) سد انحرافی ساری 2) ماهفروز محله 3) پنبه چوله 4) سوته 5) فرح آباد 6) خروجی سد لاستیکی 7) مصب رودخانه صورت گرفت. در مجموع ۱۵ خانواده، ۲۳ جنس و ۲۷ گونه ماهی شناسایی شدند که شامل خانواده های Acipenseridae، Atherinidae، Clupeidae، Cobitida، Cyprinidae، Gastrosteidae، Gobiidae، Leuciscidae،Mugilidae،Poecillidae ، Percidae، Petromyzonida ، Xenocyprididae ، Acheilognathidae و Syngnathidae می باشند. بیشترین تنوع گونه ای به خانواده فنات ماهیان (Leuciscidae) اختصاص داشت. بر اساس شاخص بریلیون کمترین تنوع گونه ای در ایستگاه 3 با 415/1 و بیشترین آن در ایستگاه ۷ با 989/2 بود. اختلاف معنی داری از نظر تنوع گونه ای در ایستگاههای مختلف وجود داشت (05/0>p). بررسی رژیم غذایی بچه ماهیان سفید، کپور و قره برون نشاندهنده وجود طیف متفاوتی از اقلام غذایی در دستگاه گوارش آن ها بود. بچه ماهی سفید صید شده دارای میانگین طول و وزن به ترتیب ۲/۵ ساتتی متر و ۲۵/۱ گرم بودند. بررسی شاخص غذای پر اهمیت (ISI) در دستگاه گوارش بچه ماهی سفید نشان داد که شاخه باسیلاریوفیتا با 43% بعنوان غذای پراهمیت در محتویات روده شناخته شد. بچه ماهیان کپور صید شده دارای میانگین طول و وزن به ترتیب ۶/۴ ساتتی متر و ۲/۲ گرم بودند. بررسی شاخص غذای پر اهمیت در دستگاه گوارش بچه ماهی کپور نشان داد که شاخه سیانوفیتا با ۷/۴۶% غذای پراهمیت در محتویات روده را تشکیل می داد. بچه ماهیان قره‌برون صید شده دارای میانگین طول و وزن به ترتیب 8/5 ساتتی متر و 3/4 گرم بودند. بررسی شاخص غذای پر اهمیت در دستگاه گوارش بچه ماهی قره برون نشان داد که شاخه کوپه پودا با 8/46% بعنوان غذای پراهمیت در محتویات دستگاه گوارش را تشکیل داد. بررسی وضعیت زیستی و رهاسازی بچه ماهیان سفید، کپور و قره برون حاصل از تکثیر مصنوعی در رودخانه تجن نشان داد که زمان رهاسازی هر یک از گونه ها متفاوت بوده بطوری که قره برون از بیستم اردیبهشت، بچه ماهی سفید از اوایل تیر، ماهی کپور از اواخر مرداد به رودخانه تجن رهاسازی شدند. البته رهاسازی بچه ماهیان بسته به شرایط کارگاه شهید رجایی سمسکنده از نظر شرایط آب و هوایی، ورودی آب، هزینه نگهداری و خوراک ماهی در سال های مختلف متفاوت می باشد . به هرحال یکی از شرایط بسیار مهم در زمان رهاسازی ورودی آب رودخانه تجن می باشد که متاسفانه بدلیل احداث سد لاستیکی در نزدیک مصب رودخانه مشکلات زیادی را ایجاد کرد ضمن این که در زمان رهاسازی دبی رودخانه در محل برخورد با دریا صفر بود و تنها آب برگشتی از دریا به رودخانه بوده است بنظر می رسد ماهیان پس از رهاسازی به دریا مهاجرت می کنند چون بازدید و نمونه برداری به فاصله ده روز پس از رهاسازی بچه ماهیان نشان داد که ماهیان در رودخانه ماندگاری کمی داشتند چرا که در طی این مدت هیچگونه تلفات از بچه ماهیان رهاسازی شده مشاهده نگردید. لذا جهت بررسی دقیق ضریب برگشت شیلاتی بچه ماهیان، نیاز به روش علامت گذاری(Tagging ) می باشد.