چکیده
در این تحقیق در منطقه ساحلی جنوب دریای خزر، در حوزه استان گیلان، تعداد چهار ترانسکت (آستارا ، انزلی ، سفید رود و چابکسر) و در هر ترانسکت سه عمق 5، 10 و 20 متر جهت بررسی و نمونه‌برداری انتخاب گردید . میزان بار آلودگی فلزات سنگین در آب و رسویات سطحی و بافت خوراکی دو گونه از ماهیان دریای خزر(ماهی سفید و ماهی کفال) و غلظت 13 ترکیب پلی آروماتیک نفتی(PAHs) و میزان باقیمانده برخی از سموم کشاورزی رایج مصرفی حاشیه دریای خزر مورد ارزیابی کمی قرار گرفت. نتایج اندازه گیری فلزات سنگین در آب نشان دادکه غلظت فلزات سرب و کادمیم نسبت به استانداردهای RCSM و SEPA وغلظت نیکل نسبت به استانداردهای WQC ، ANZECC و غلظت روی نسبت به استانداردهای WQC ، ANZECC، RCSM و SEPA بالاتر می باشد، این می تواند زنگ خطر و هشدار برای مسئولین اجرایی باشد. میزان غلظت فلزات سنگین در رسوبات سطحی نسبت به استاندارد کیفیت رسوب آمریکا(NOAA) و کیفیت رسوب کانادا(ISQGs) سطح پایین تری قرار دارد. شاخص غنی سازی (EF) محاسبه شده برای تمام فلزات کمتر 1 بوده است. میزان درجه آلودگی(Cd) ، مقدار درجه آلودگی اصلاح شده (mcd) و شاخص بار آلودگی (PLI) برای فلزات سنگین در رسوبات محاسبه و مقایسه آن با کیفیت ارزیابی سطح آلودگی ارائه شده برای این شاخص ها رسوبات مورد مطالعه نسبت به فلزات سنگین بدون آلودگی تشخیص داده شد.میزان تجمع فلزات روی و سرب در بافت عضله ماهیان مورد مطالعه نسبت به استاندارد USEPA و غلظت کروم نسبت به استاندارد WHOبالاتر می باشد. میزان شاخص خطر(THQ) برای همه فلزات کمتر از 1 محاسبه گردید.بنابر این در حال حاضر مصرف ماهیان مورد مطالعه تهدید جدی بر سلامت مصرف کنندگان ندارد. در این بررسی برای منشا ترکیبان نفتیPAHs در رسوبات از نسبت های ترکیبی استفاده شده که بر این اساس رسوبات منطقه مطالعاتی هم دارای منشا پایروژنیک(سوختی) و هم دارای منشاء پتروژنیک(نفتی) بودند. ریسک اکولوژیکی(HQ) محاسبه شده برای ترکیبات نفتی در آب سه ترکیب نفتی آنتراسن(Ant) ، پایرن(pyr) و بنزو(b) آنتراسن(Ben (b)A) بزرگتر از 1 محاسبه گردید بنابراین تاثیر اکولوژیکی بر محیط زیست دارد. میزان غلظت ترکیب نفتی Ace نسبت به استاندارد ERL ، TEL ، TEC ، ESL و آستانه سمیت ترکیبات PAHs در رسوبات دریایی وترکیب نفتی Flo نسبت به استاندارد ERL ، TEL و استاندارد خاک ایران و آستانه سمیت ترکیبات PAHs در رسوبات دریایی بالاتر ثبت گردیده است.نتایج نشان داد که میزان مواد مغذی در نوارساحلی دریای خزر نسبت به گذشته روند افزایشی داشته که احتمالا بدلیل فعالیت های شیلاتی و توسعه آبزی پروری (شیوه قفس) در سواحل جنوبی دریای خزر بوده است.