چکیده
در پروژه حاضر، پایش پارامترهای محیطی رسوبات سطحی در محل قفس پرورش ماهی در حوزه جنوبی دریای خزر (منطقه نوشهر) در سالهای 97-1396 طی چهار مرحله (شروع پرورش، اواسط پرورش، انتهای پرورش و قبل از پرورش دوره بعد) و در فواصل سایه قفس تا 1000 متر انجام گردید. نتایج این تحقیق نشان داد که تغییرات فرم های مختلف فسفر از قبیل فسفر جذب سطحی (Loosely-P)، فسفر متصل به آهن (Fe-P)، فسفر متصل به آلومینیم (Al-P)، فسفر قابل دسترس (Bioava.-P)، فسفر متصل به کلسیم (Ca-P)، فسفر معدنی(TIP)، فسفر باقیمانده (Res.-P) و فسفر کل (TP) به ترتیب برابر 8/13-2/1، 114-22، 121-12، 211-37، 2170-61، 2223-150، 937-0 و 2283-203 میکروگرم برگرم وزن خشک بوده است. میانگین سالانه سهم فرم باقیمانده فسفر که شامل فرمهای آلی و غیرقابل تجزیه می باشد کمتر از 14 درصد مشاهده گردید. در بین فرمهای معدنی فسفر در رسوبات، درصد فسفر متصل به کلسیم به 80 درصد رسید و سهم فسفر قابل دسترس به 20 درصد ثبت گردید. همچنین در میان سه فرم فسفر قابل دسترس (فسفرجذب سطحی، فسفر متصل به آهن و فسفر متصل به آلومینیم) فسفر متصل به آهن و فسفر جذب سطحی به ترتیب بیشترین و کمترین درصد را دارا بودند بطوری که غلظت اشکال مختلف فسفر در رسوبات به ترتیب Ca-P>Org-P>Fe-P>Al-P>Loosely-P ثبت گردید. تغییرات فرم های مختلف ازت از قبیل ازت آمونیمی (NH4/N)، ازت نیتریتی (NO2/N)، ازت نیتراتی (NO3/N)، ازت معدنی (TIN)، ازت آلی (TON) و ازت کل (TN) به ترتیب برابر 7/53-8/4، 80/0-06/0، 18/3-0، 7/70-7/5 ، 1/29-0 و 6/61-4/10 میکروگرم برگرم وزن خشک بوده است. سهم سالانه فرم ازت معدنی تقریبا 3/1 برابر فرم ازت آلی می باشد. در بین فرمهای معدنی ازت در رسوبات، درصد آمونیم تقریبا پانزده برابر نیترات ثبت گردید. همچنین تغییرات میزان pH ، پتانسیل اکسیداسیون و احیاء (Eh) و درصدکربن آلی کل (TOC%) به ترتیب برابر60/8-05/8 ، (83-)- (67-) و 87/7-36/1 درصد ثبت گردید. نتیجه اینکه، در خصوص جذب و رهاسازی فسفر جذب سطحی، فسفر متصل به آهن (Fe-P) و فسفر متصل به آلومینیم (Al-P) به ترتیب عامل دما، پتانسیل اکسیداسیون احیاء و pH نقش بارزی را دارا بودند. با در نظر گرفتن نسبت فرمهای مختلف ازت (همانند فرم های مختلف فسفر) در رسوبات به آب لایه عمقی می توان دریافت که انتقال ازت معدنی نسبت به ازت آلی از رسوب به ستون آبی بیشتر صورت می گیرد. زیرا از یک سو نسبت ازت معدنی رسوب به ازت معدنی آب بیش از 200 برابر است و از سوی دیگر این فرم از ازت دارای حلالیت بالایی می¬باشد. با مقایسه کربن آلی کل (60/2-97/1 درصد) با حد آستانه ای مجاز مشخص گردید که رسوبات منطقه نوشهر در گروه اثرات متوسط آلودگی (1 تا 3 درصد) قرار داشت.