چکیده
گزارش پیش رو با هدف بیان اقدامات و دستاوردهای مهم صنعت آبزی پروری کشور ایران در سال 1398 ارائه شده است. تولیدات ناشی از آبزی پروری 526729 تن بود که توانست 85% از پیش بینی آبزی پروری سند برنامه ششم را محقق نماید. در ماهیان سردابی با تولید 182601تن، رشد 101 %، کپور ماهیان با تولید 212775 تن به میزان 7/93% و میگو با 46114 تن رشد 109% را در مقایسه با پیش بینی سند برنامه ششم و 2505 تن گوشت ماهیان خاویاری و حدود 11تن خاویار پرورشی تولید شد. همچنین تولید انواع ماهیان زینتی به میزان 267 میلیون قطعه با رشد 4/104% را نسبت به سند چشم انداز ششم، در راستای تحقق برنامه های اقتصاد مقاومتی، توسعه مشاغل خانگی ( مشاغل خرد ) و ایجاد شهرک های ماهیان زینتی صورت گرفت. سطح زیر کشت آبزیان پرورشی از 1388507 هکتار در سال 97 به 1393898 هکتار در سال 98 و میزان اشتغال از 91608 به 92098 نفر رسید. برترین رتبه های تولیدات آبزی پروری در بین شش استان خوزستان، مازندران، گیلان، هرمزگان، لرستان و بوشهر و مجموعا 62/54% از تولیدات کل کشور را بخود اختصاص دادند که چهار استان خوزستان، مازندران، گیلان وگلستان مجموعا 33/88 % از کل تولید ماهیان گرمابی و 43/46% از کل تولیدات ماهیان سردابی در پنج استان چهارمحال و بختیاری، لرستان، کهکیلویه وبویر احمد، مازندران و زنجان صورت گرفت. ماهیان خاویاری نیز با تولید 2516 تن گوشت و حدود 11تن خاویار پرورشی نسبت به سال قبل از منظر تولید گوشت 8/12% کاهش تولید و در تولید خاویار 45/45 % رشد را نشان داد که در این سال نسبت به پیش بینی سند برنامه 26% تنزیل داشته است که علت این امر به عرضه گوشت مولدین نر به بازار جهت تولید گوشت و ذخیره هرچه بیشتر مولدین ماده جهت استحصال خاویار باز می گردد. استان های هرمزگان، بوشهر، سیستان و بلوچستان، گلستان و خوزستان به ترتیب رتبه های اول تا پنجم تولید میگو در کشور را کسب کردند و در مجموع به میزان 46114 تن تولید شد. در سال زراعی 1398 سطحی حدود 12389 هکتار در استان های میگو پرور کشور به زیر کشت میگو رفت که نسبت به سطح زیر کشت در سال زراعی 1397 (یعنی حدود 10929 هکتار)، 13.4 درصد رشد داشته و دلیل این رشد، افزایش تقاضا برای انجام فعالیت به دلیل ارز آوری بالای این فعالیت، ورود به عرصه فعالیت مزارع جدید، پیگیری های سازمان شیلات ایران و ادارات کل شیلات استان ها در رفع برخی از مشکلات بهره برداران و ... می باشد. همچنین با فعالیت 34 مرکز تکثیر میگو در سطح کشور تعداد 28150 قطعه مولد ماده و همچنین تعداد 27150 قطعه مولد نر پرورشی گونه وانامی تولید شد که برآیند آن، تولید 4169میلیون قطعهبچه میگو و راندمان تولید بچه میگو به ازاء هر قطعه میگوی مولد ماده وانامی دریافتی به طور میانگین تعداد 148119قطعه در سطح ملی با حضور99 نفر کارشناس خارجی در کشور می باشد. از دیگر سیاست های این معاونت تنوع بخشی گونه ای بود که این امر با تولید 549 تن تیلاپیا، 46 تن سیست و بیوماس آرتمیا و 266 تن انواع ماهیان دریایی در استخرهای خاکی و12442 تن ماهیان دریایی درقفس محقق شد. همچنین در راستای بهره برداری پایدار و مسئولانه از منابع آبزیان، حدود تعداد 373 میلیون قطعه انواع بچه ماهی و میگو مشتمل بر 278 میلیون قطعه انواع ماهیان استخوانی در دریای خزر و 93/2 میلیون قطعه انواع ماهیان خاویاری و بیش از 19 میلیون قطعه انواع کپورماهیان و بیش از 17میلیون قطعه انواع ماهیان بومی شامل شیزوتراکس، بنی، گطان، برزم، عنزه، شیربت و 55 میلیون قطعه میگو در مراکز بازسازی وحفاظت از ذخایر ژنتیکی آبزیان تولید و در منابع آبی کشور رهاسازی گردید. به منظور دانش افزایی بهره برداران، 12 کارگاه آموزشی ملی و استانی با 25966 نفر روز دوره آموزشی با بهره گیری از توان کارشناسان تخصصی درون سازمان و محققین عرصه شیلات در مراکز تحقیقاتی و دانشگاهی برگزار شد. اختصاص 2700 میلیارد ریال از اعتبارات مرکز توسعه مکانیزاسیون با نرخ تسهیلات 15% به بخش دام، طیور و آبزیان و نصب بیش از 80 هزار دستگاه از انواع ادوات آبزی پروری در مزارع کشور از دیگر اقدامات برجسته این معاونت بود. از فعالیت های مهم بین المللی این معاونت علیرغم همه تحریم ها، انعقاد پروژه ارتقای دانش فنی و بهبود بهره وری تولید و پرورش ماهی در قفس های دریایی، ما بین معاونت و سازمان فائو، به مدت 20 ماه ( از سپتامبر 2019 تا اوت 2021 میلادی) با اعتبار292 هزار دلاری و با هدف ایجاد ظرفیت و زیر ساخت های لازم برای توسعه پایدار و ارتقای مدیریت پرورش ماهی در قفس در دریا بود. در سال 98 پروژه بهبود ژنتیکی ماهی قزل آلای رنگین کمان در کشور ایران (TCP/IRA/3602) با ارائه نسخه نهایی برنامه اصلاح نژاد این ماهی توسط مشاوران نروژی در دو مرکز اصلاح نژاد پیشنهادی کلاردشت و یاسوج، خرید تجهیزات نشانه گذاری و ثبت اطلاعات زیست سنجی برای این دو مرکز و همچنین آنالیز ژنتیکی جمعیت موجود ماهی قزل آلا در کشور توسط موسسه تحقیقات کشور و اجرای کارگاه آموزشی اصلاح نژاد و ارائه دستاوردهای پروژه توسط مسوول تخصصی پروژه در مرکز تنکابن خاتمه یافت.