چکیده
گزارش پیش رو با هدف بیان میزان تولید و دستاوردهای آبزی پروری کشور ایران در سال 1396 می باشد. در این سال میزان کل تولید آبزیان پرورشی 477269 تن بود که نسبت به میزان پیش بینی شده آبزی پروری برنامه ششم توسعه ( 471250 تن) ، رشد 13 درصدی داشت. تعداد کل مزارع فعال در آبزی پروری 20960 باب و شاغلین 87502 نفر بود. از طرفی تولید آبزیان آب شیرین برابر با 435672 تن ، بیانگر تحقق 103 درصدی برنامه در این بخش است و از این مقدار سهم تولید کپورماهیان به میزان198623تن( 5/45% ) و ماهیان سردابی به میزان 172615 تن( 5/39%) بوده است. در بخش ماهیان زینتی، 244 میلیون قطعه ماهیان زینتی تولید شد که تحقق 108% نسبت به برنامه ششم توسعه داشت. به علاوه به منظور تنوع بخشی گونه ای در تولید آبزیان انواع آبزیان آب شور ) شانک و سوف دریایی(، تیلاپیا ، ماهی آزاد خزر ،انواع گیاهان آبزی، ریز جلبک ها و آرتمیا در دستور کار این معاونت قرار گرفت. 5 استـان مازندران ، خوزستان ، گیلان ، لرستان ، چهارمحال و بختیاری با حدود 254 هــزار تن تولید 53 درصد از کل تولید را به ترتیب به خود اختصاص دادند. در حوزه بازسازی ذخایر و حفاظت و بهره برداری پایدار مسئولانه از منابع آبزی تعداد 359 میلیون قطعه انواع بچه ماهی و میگو درمراکز بازسازی وحفاظت از ذخایر ژنتیکی آبزیان تولید و در منابع آبی کشور رهاسازی گردید که از این تعداد 269 میلیون قطعه انواع ماهیان استخوانی در دریای خزر و 5/2 میلیون قطعه انواع ماهیان خاویاری و بیش از 26 میلیون قطعه انواع کپورماهیان و بیش از 17 میلیون قطعه انواع ماهیان بومی شامل شیزوتراکس، بنی ، گطان، برزم، عنزه، شیربت و43میلیون قطعه میگوی پرورشی بود. در خصوص پرورش ماهیان خاویاری نیز ، بیش از 2500 تن گوشت و 3500 کیلوگرم خاویار پرورشی در کشور تولید گردید. در سال 1396 با تامین مولدین میگو از 28 مرکز تکثیر میگوی کشور واقع در استانهای خوزستان،بوشهر،هرمزگان، سیستان و بلوچستان تعداد 30450 قطعه مولد ماده و همچنین تعداد 27350 قطعه مولد نر پرورشی گونه وانامی مورد استفاده قرار گرفت که حاصل آن، تولید 2596 میلیون قطعه بچه میگو با راندمان تولید بچه میگو به ازاء هر قطعه میگوی مولد ماده وانامی دریافتی به طور میانگین تعداد 85284 قطعه در سطح ملی بود. علیرغم مشکلات متعدد به ویژه عدم تخصیص تسهیلات بانکی به پرورش دهندگان میگو، کمبود نقدینگی جهت تأمین نهاده های اولیه و همچنین بروز بیماری میگو در برخی استان ها، سطحی معادل9244هکتار به پرورش میگو اختصاص یافت. سطح زیر کشت سال 96 در مقایسه با سال زراعی گذشته (7870 هکتار) حدود 18 درصد افزایش یافت و در مجموع براساس پیش بینی سند برنامه ششم توسعه 120% از برنامه تولید میگو و آبزیان آب شور در کشور با تولید حدود 32 هزار تن میگوی پرورشی محقق شد. در سال 96 با ادامه اجرای پروژه بین المللی TCP با همکاری دفتر فائو، با عنوان بهبود ژنتیکی ماهی قزل آلا در کشور جمهوری اسلامی ایران زمینه ی تدوین برنامه ملی اصلاح نژاد ماهی قزل آلای رنگین کمان با کمک کارشناسان داخلی و خارجی فراهم و دو اقدام مهم از جمله برگزاری دوره آموزشی مجازی اصلاح نژاد آبزیان با تدریس اساتید نروژی برای صد نفر از آبزی پروران و بازدید کارشناسان ایرانی از توانمندی های کشور نروژ در زمینه اصلاح نژاد آبزیان صورت گرفت. همچنین، استفاده از روش های نوین در تولید ماهیان گرمابی و سردابی، ارتقا مکانیزاسیون، کاهش هزینه‌های تولید و ارتقا بهره وری از منابع آب و خاک و اصلاح نژاد آبزیان با برگزاری کارگاه ها و تورهای آموزشی پروژه های افزایش تولید در واحد سطح، تغییر الگوی کشت و اصلاح ساختار مزارع کلان و مجتمع های آبزی پروری در کشور از دیگر اقدامات مهم این معاونت در سال 1396 بود.