چکیده
از نیمه مرداد ماه سال 1401 طی سه مرحله در تاریخ های 14، 23 و 31 مرداد ماه، اخبار و تصاویری از تلفات انواع ماهیان در حوضـــچه هاي نمک پتروشیمی بندر امام (بندر ماهشهر) در رسانه ها و فضای مجازی بازتاب گسترده ای داشت که از همان ابتدا گمانه زنی های مختلف مبنی بر علت یا علل این موضوع از سوی جامعه محلی، سازمان های مردم نهاد، کنشگران محیط زیست، و همچنین مسئولین و مدیران سازمان های مختلف مطرح و انتشار یافت. بطوریکه در خصوص علل بروز تلفات ماهیان در حوضچه های نمک بندرماهشهر، فرضیه ها و سناریو های متعددی از جمله ورود پساب صنعتی، آلودگی های نفتی، تخلیه فاضلاب شهری، مسمومیت ناشی از نیترات آمونیوم، و ایجاد شکوفایی جلبکی و همچنین مواردی نیز از جمله فعالیت شناورهاي صیادی (سنتی) غیر مجاز، ماهیان دور ریز صیادی بدون هویت (غیر مجاز) و نیز شیوع بیماری های ویروسی ماهیان مطرح گردید. در چنین وضعیتی موضوع با حساسیت بیش از اندازه مورد پیگیری و رصد مدیران و مسئولین، کارشناسان و پژوهشگران، عموم مردم (بخصوص جوامع محلی و استانی) و همچنین گروه علاقمندان به مسائل حفاظت محیط زیست و گروه های مردم نهاد قرار گرفت. در این میان هرچند این واقعه عموم مردم و حامیان محیط زیســت کشــور را نگران کرده است، ولی متاسفانه هیچکدام از این نظریات و اظهار نظر ها در گام اول به بررسی کارشناسی، واکاوی و آسیب شناسی موضوع نپرداختند و لذا این موضوع موجب گردید که هاله ابهام بر بیان علت / علل آن و بخصوص تشریح مباحث علمی مبتنی بر آزمایشات و بررسی های میدانی بدون پاسخ باشد. چرا که تعجیل در بیان مطالب و اظهار نظر های بی پایه و اساس می تواند ضمن تشویش اذهان عمومی و افزایش نگرانی ها در طرح جامعه، مسیر بررسی های دقیق و کارشناسی را نیز منحرف نماید. سلامت محیط زیست و الزامات زیست محیطی بحثی بسیار ضروری و اولویت‌دار برای سازمان منطقه ویژه اقتصادی پتروشیمی است. لذا با توجه به اهمیت موضوع و درخواست مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست(HSE) مجتمع پتروشیمی بندر امام ، موضوع مورد بررسی قرار گرفت و دلایل این واقعه مشخص گردید که در این گزارش به آن می‌پردازیم. گزارش حاضر بر اساس تحلیل مستندات و شواهد علمی ارائه و بخصوص با هدف شفاف سازی رخداد بر اساس مباحث علمی تنظیم گردیده است که ضمن بیان سناریو های مختلف علل تلفات ماهیان، سعی گردیده است در جهت آگاه سازی جوامع محلی، دوستداران و کنشگران محیط زیست و جهت دهی علمی مدیران و کارشناسان و ارائه راهکار های علمی و عملی برای پیشگیری و کنترل چنین چالش هایی، گام اثر بخشی برداشت. چرا که وظیفه و رسالت هر پژوهشگر بر این اصل استوار است که در گام نخست با جمع اوری اطلاعات و داده ها و بویژه مستند سازی رخداد بتواند با بکارگیری دانش و تجربه و از همه مهمتر همفکری و مشاوره، سناریو های مختلف را بازبینی کرده و در گام بعدی روند بروز پدیده را تشریح و علت یابی نماید. طبق تعاریف کنوانسیون رامسر (Ramsar Convention) ، حوضچه های نمک در گروه تالاب های انسان ساخت (مصنوعی) قرار می گیرند و در ردیف پنج با عنوان عرصه های بهره برداری نمک (Salt exploitation sites) طبقه بندی می شوند. لذا هیچگونه هدف آبزی پروری به عنوان استخر های پرورش ماهی برای حوضچه های استحصال نمک مجتمع پتروشیمی مد نظر نمی باشد