چکیده
دریاچه چیتگر یا دریاچه شهدای خلیج فارس دریاچه‌ای مصنوعی است که در شمال غرب تهران و در منطقه ۲۲ شهرداری تهران واقع شده‌است. مساحت این دریاچه ۱۳۰ هکتار است که درشمال پارک جنگلی چیتگر قرار گرفته وازجنوب درياچه به آزاد راه تهران-کرج، ازشمال به بزرگراه همت، از شرق به بزرگراهآزادگان واز غرب به مناطق مسکونی منطقه ۲۲ شهرداری تهران محدود شده است. رودخانه‌‌هاي كن از شرق و وردآورد از غرب درياچه عبورمي‌‌كنند. منبع اصلی تامین آب این دریاچه رودخانه کن می باشد. یکی ازمهمترین فاکتورهای کیفیت آب مربوط به پلانکتون است. در این راستا شناخت زيستي وغير زيستي درياچه و بررسي وضعيت اکولوژیک آن میتواند ابزاری مناسب برای مدیریت و بهره برداری پایدار با تاکید بر حفظ کیفیت آب باشد. این مطالعه برای تعیین ساختار جمعیت فیتوپلانکتون ، عوامل محدود کننده غیر زیستی در شکوفائی فیتوپلانکتون و تعیین سطح تروفی بین سالهای 1392 و 1393 در دریاچه چیتگر انجام گردید. براساس مشخصات دریاچه پس از بازدید 5 ایستگاه در پیکره آبی دریاچه تعیین شد که ازاعماق مختلف نمونه برداری گردیدند. نمونه برداری فیتوپلانکتون با استفاده از روتنر یک لیتری از لایه های سطحی و عمقی)ازیک ستون استوانه ای در آب) انجام شد. نمونه ها بلافاصله با فرمالين به نسبت 4 درصد فيكس و جهت بررسي كمي و كيفي به آزمايشگاه منتقل گردیدند. درآزمايشگاه نمونه هاي فیتوپلانكتوني بعداز تعیین حجم وهمگن كردن توسط پيپت به محفظه‌هاي 5 ميلي‌ليتري شمارش منتقل وبعد از زمان كافي جهت رسوب، بوسيله ميكروسكوپ اينورت شناسايي‌‌وشمارش شدند. در این مطالعه 35 گروه فیتوپلانکتونی شامل دیاتوم ها Bascillariophyta (12 جنس)، جلبک های سبز Chlorophyta (15 جنس)، جلبک سبز- آبی Cyanophyta (4 جنس)، جلبک دو تاژکداردینوفلاژلاتاPyrrophyta (2 جنس) و جلبک زرد- قهوه ای Chrysophyta (1 جنس) شناسائی گردید. یافته ها نشان داد، دیاتوم ها با میانگین فراوانی 230000 ± 2060000 سلول در لیتر فیتوپلانکتون غالب (84 درصد فراوانی) دریاچه چیتگر هستند. فراوانی سالانه فیتوپلانکتون 304000 ± 2550000 سلول در لیتر با بیشترین میزان در بهمن 92 (450000 ± 440000 سلول در لیتر) بود. آنالیز PCA نشان داد، جنسهای Cyclotella ، Achnanthes از شاخه دیاتوم ها و Dinobryon از شاخه کریزوفیتا جنسهای غالب بوده وکمترین تغییرات را در اجتماعات فیتوپلانکتونی داشته اند. همچنین براساس آنالیز CCA نیتروژن کل و دمای آب از مهمترین پارامترها در افزایش تراکم Cyanophyta و Dinoflagellata (Pyrrophyta)در دریاچه چیتگر است. بطورکلی دریاچه چیتگرکمترین جمعیت فیتوپلانکتون را در مقایسه با سایر دریاچه ها داشته و در گروه دریاچه های الیگو- مزوتروف )تقریبا پاکیزه( با سطح تروفی بسیار کم قرار گرفته ولی امکان افزایش روند یوتریفیکاسیون در صورت عدم مدیریت و کنترل آبزیان این اکوسیستم وجود دارد.