چکیده
دریاچه چیتگر یا دریاچه شهدای خلیج فارس دریاچه‌ای مصنوعی است که در شمال غرب تهران و در منطقه ۲۲ شهرداری تهران واقع شده‌است. مساحت این دریاچه ۱۳۰ هکتار است که درشمال پارک جنگلی چیتگر قرار گرفته وازجنوب درياچه به آزاد راه تهران-کرج، ازشمال به بزرگراه همت، از شرق به بزرگراه آزادگان واز غرب به مناطق مسکونی منطقه ۲۲ شهرداری تهران محدود شده است. رودخانه‌‌هاي كن از شرق و وردآورد از غرب درياچه عبورمي‌‌كنند. منبع اصلی تامین آب این دریاچه رودخانه کن می‌‌باشد. یکی ازمهمترین فاکتورهای کیفیت آب مربوط به پلانکتون است. در این راستا شناخت زيستي وغير زيستي درياچه و بررسي وضعيت اکولوژیک آن میتواند ابزاری مناسب برای مدیریت وبهره برداری پایداربا تاکید بر حفظ کیفیت آب باشد. این پژوهش برای تعیین ساختارجمعیت، تنوع زیستی، ارتباط عوامل غیرزیستی در تغییرات زئوپلانکتون وتعیین سطح تروفی در 5 ایستگاه دریاچه مصنوعی شهدای خلیج فارس)چیتگر تهران( بر اساس مشخصات دریاچه بین سالهای 1392 و1393 انجام شد. نمونه برداری از زئوپلانکتون توسط تور کمرشکن Juday net) ( به شکل کششی از نزدیک کف تا سطح )ازیک ستون استوانه ای در آب) انجام شد. نمونه ها بلافاصله با فرمالين به نسبت 4 درصد فيكس و جهت بررسي كمي و كيفي به آزمايشگاه منتقل گردیدند. درآزمايشگاه نمونه هاي پلانكتوني بعداز تعیین حجم وهمگن كردن توسط پيپت به محفظه‌هاي 5 ميلي‌ليتري شمارش‌منتقل وبعد از زمان كافي جهت رسوب، بوسيله ميكروسكوپ اينورت شناسايي‌‌وشمارش شدند. در این مطالعه 36 گروه زئوپلانکتونی شامل Arthropoda(بندپایان) 6جنس،Protozoa (آغازیان) 6جنس، Rotatoria (گردان‌‌تنان) 20جنس، Nematoda (کرمهای لوله ای)1جنس، Gastrotricha (موی شکمان) 2جنس و Oligochaeta (کم تاران) 1 جنس شناسائی شدند. گروه گردان‌‌تنان با میانگین تراکم 18±61 عدد در لیتر زئوپلانکتون غالب دریاچه چیتگر بوده و کرمهای لوله‌‌ای، موی شکمان و کم تاران، کمترین میانگین تراکم را داشتند)کمتر از 1 عدددرلیتر(. میانگین تراکم سالانه زئوپلانکتون 18 ±72 عدد در لیتر بوده است. آنالیز تحلیل مولفه های اصلی (PCA) نشان داد جنس های Trichocercaو Polyarthera با بیشترین بار عاملی) Loading Component (کمترین واریانس و بیشترین تراکم را در اجتماعات زئوپلانکتون به خود اختصاص دادند. براساس آنالیزتطبیق متعارف(CCA) همبستگی محسوسی بین تراکم گردان تنان با فاکتورهای محیطی مشاهده نشد. همچنین نتایج نشان داد که آب این دریاچه براساس شاخص زیستی و ساختارزئوپلانکتون در رده آبهای الیگو- مزوتروف )تقریبا پاکیزه( قرار گرفته ولی امکان افزایش روند یوتریفیکاسیون در صورت عدم مدیریت وکنترل آبزیان این اکوسیستم وجود دارد.