وزارت جهاد کشاورزی
سازمان تحقیقات و آموزشکشاورزی
مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس
استان فارس ـ شیراز
مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی
شماره ثبت
222/ 84
چکیده
به منظور دستیابی به تولید یک منبع طبیعی خوراک ماهی‌ها در آب‌زی‌پروری، دوجورپای جنس گاماروس (سخت‌پوستان) در نظر گرفته شد که به فراوانی در چشمه‌جویبارهای مناطق وسیعی از استان فارس ـ به‌ویژه مناطق سردسیر استان یافت می‌شود.
ابتدا پنج زیست‌گاه شاخص این جانور ، شناسایی و به مدت یک سال برخی ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی مهم آن‌ها شامل عمق آب، سرعت جریان، عرض زیست‌گاه، دمای آب، غلظت اکسیژن محلول، pH و هدایت الکتریکی ماهانه اندازه‌گیری شد.
برخی دیگر از مشخصه‌های کیفیت آب مانند سختی کلسیم، سختی منیزیم، سختی کل، غلظت یون سولفات، کلر و پتاسیم نیز به صورت موردی اندازه‌گیری شد. پرورش مصنوعی گاماروس در سه مرحله طراحی و اجرا شد. در نخستین مرحله که با ده فرد در چهاربیکر 1000cc انجام شد، ابتدا اثر سه منبع آبی آب لوله‌کشی شهر، آب زیرزمینی(چاه)، و آب چشمه‌ی یکی از زیست‌گاههای شاخص با سنجش مدت زمان زنده ماندن نمونه‌ها در بی‌غذایی با یکدیگر مقایسه شد. سپس فقط با به‌کاربردن آب چشمه (ثابت نگاه داشتن این عامل) تاثیر سه نوع غذای مختلف شامل کاهوی تازه، برگ زرد شده‌ی بید و غذای دانه‌یی شده‌ی (پلت) ماهی در بقای نمونه‌ها بررسی شد. در مرحله‌ی دوم که از 400 فرد در چهار آکواریوم 40 لیتری استفاده شد نیز نخست تاثیر نوردهی و سپس تاثیر افزودن فلور میکروبی چشمه‌های زیست‌گاهی با گروه شاهد مقایسه شد. آزمون‌ها در این دو مرحله با 4 بار تکرار انجام شد. سرانجام در مرحله‌ی سوم یک حوضچه آزمایشی ساخته شد و 2000 فرد بالغ در آن رها شد. غذادهی با غذای ماهی انجام گرفت. در مقاطع زمانی، دمای آب، غلظت اکسیژن محلول، pH ، تراکم جمعیت جدید و تغییرات درازا‌ی کل بدن ، نمونه‌برداری و اندازه گیری می‌شد. داده‌های حاصله با آزمون‌های آماری از جمله تعیین میانگین، انحراف معیاری، آنالیز واریانس و آزمون دانکن سنجیده شد.
نتایج نشان داد که در محیطهای مورد بررسی میانگین سرعت جریان 3/29سانتی‌متر بر ثانیه، عمق بستر 30/25سانتی‌متر، دما 38/14درجه سانتی‌گراد، غلظت اکسیژن محلول ppm 7/5، pH 7/62 و هدایتμs/cm 357 بود. میانگین غلظت یون کلر در چشمه‌هاppm 43/48، غلظت یون سولفاتppm 12/77، سختیppm 63/00، سختی منیزیم ppm 138/59 ، سختی کل ppm 201/6 و پتاسیم ppm 25/ 0بوده است.
آزمون‌های پرورشی در بیکرها نشان داد که آب چشمه تنها منبع قابل اعتماد برای پرورش گاماروس بود و تفاوت معناداری از نظر بقای گاماروس‌ها با آب لوله‌کشی شهر و آب چاه داشت و برای تغذیه در محیطهای بسته آزمایشگاهی کاهو و برگ بید تفاوت معناداری با غذای ماهی داشت. هم‌چنین رژیم نوری در محیطهای آزمایشگاهی که دمای آن در مقادیر پایین 15-12 درجه ثابت نشده باشد به علت رشد شدیدجلبکی تاثیر منفی معناداری دارد. افزودن فلور میکروبی نیزکه می‌توانست اثر مفیدی بر نرخ رشد گاماروس‌ها داشته باشد، هیچ تاثیر معناداری بر بقای آن‌ها نشان نداد.
آزمون پرورش در حوضچه نشان داد که رشد و تولید مثل در تمامی طول سال جریان دارد، اگرچه بنظر می‌رسد رسیدن افراد جدید به بلوغ جنسی تا اوایل بهار متوقف مانده است.
شماره مصوب : 01 ـ 0710114000 ـ 80
نام و نام خانوادگی نگارنده/ نگارنده گان : مهرداد زمان پور
نام و نام خانوادگی مجری مسئول ( اختصاص به پروژه ها و طرحهای ملی و مشترک دارد ) : -
نام و نام خانوادگی مجری / مجریان : مهرداد زمان پور
نام و نام خانوادگی همکاران : محمد رضا دارمی پوران ـ غلامحسین ایزدی
نام و نام خانوادگی مشاور (ان ) : فرامرز حسینی
محل اجرا : مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس ـ شیراز
تاریخ شروع : 1379
مدت اجرا : دو سال
ناشر : مؤسسه تحقیقات شیلات ایران
شمارگان ( تیتراژ ) : 30 نسخه
تاریخ انتشار : سال 1384
حق چاپ برای مؤلف محفوظ است . نقل مطالب ، تصاویر ، جداول ، منحنی ها و نمودارها با ذکر مأخذ بلامانع است .