چکیده
به منظور پايش ذخاير، محاسبه ميزان صيد بر واحد سطح (CPUA) و توده زنده كفزيان آب‌هاي خليج فارس و درياي عمان، 10 گشت تحقيقاتي با استفاده از كشتي تحقيقاتي فردوس 1، مجهز به تور ترال كف ماهي از غرب آب‌هاي استان خوزستان ('00 °49 طول شرقي) تا خلیج گواتر در آب‌هاي استان سيستان و بلوچستان ('25 °61 طول شرقي) طی سال‌های 1394 و 1395 به مورد اجرا درآمد. كل منطقه مورد بررسي به 17 منطقه A تا Q تقسيم بندي شد كه 10 منطقه آن در خليج فارس (A تا J) و 7 منطقه در درياي عمان (K تا Q) بوده و در خلیج فارس اعماق 10 تا 50 متر و در دریای عمان اعماق 10 تا 100 متر تحت پوشش قرار گرفت. با توجه به وسعت مناطق، در هر سال حدود 110 ايستگاه در دریای عمان و 65 ایستگاه در خلیج فارس به صورت کاملاً تصادفي برای نمونه‌برداری انتخاب گرديد. مقدار زي‌توده و ميانگين صيد بر واحد سطح(CPUA) ذخاير كفزيان با استفاده از روش مساحت جاروب شده (Swept Area) محاسبه شد. براساس نتايج بدست آمده از مقدار توده زنده آبزيان موجود در صيد ترال كف، مشخص شد که سهم خليج فارس از ميزان تراكم ماهيان كفزي در سال‌های 1394 و 1395 به‌ترتیب با 8/111138 و 6/80148 تن به‌ترتیب 9/62 و 7/65 درصد بود. نمونه برداري هاي انجام شده از مناطق 17 گانه A تا Q نشان داد كه در سال‌های 1394 و 1395 منطقه K (سیریک تا جاسک) در دریای عمان و منطقه D (بردخون تا دیر) دارای بیشترین مقدار زی‌توده آبزیان تجاری، غیرتجاری و کل آبزیان بودند. ميانگين CPUA کل آبزيان در سال‌های 1394 و 1395 در دریای عمان به‌ترتیب 8/1 و 6/1 برابر خليج فارس بود. مقايسه نتايج ميانگين CPUA كفزيان تجاری، غیرتجاری و کل در دو حوزه آبي خليج فارس و درياي عمان مشخص نمود كه در دریای عمان در سال 1394 منطقه M (بیاهی تا خور گالک) دارای بیشترین مقدار میانگین CPUA کفزیان تجاری و کل آبزیان و منطقه Q (بریس تا گواتر) دارای بیشترین مقدار میانگین CPUA کفزیان غیرتجاری بود. در این سال در خلیج فارس بیشترین مقدار این شاخص برای کفزیان تجاری در منطقه J (بندرعباس تا سیریک)، کفزیان غیرتجاری در منطقه F (راس نایبند تا بندر مقام) و برای کل آبزیان در منطقه D (بردخون تا دیر) مشاهده شد. در سال 1395 در دریای عمان بیشترین مقدار میانگین CPUA کفزیان تجاری و کل آبزیان در منطقهP (کنارک تا کیژدف) و کفزیان غیرتجاری در منطقه K (سیریک تا جاسک) بود و در خلیج فارس بیشترین مقدار این شاخص برای کفزیان تجاری و کل آبزیان در منطقه D (بردخون تا دیر) و کفزیان غیرتجاری در منطقه F (راس نایبند تا بندر مقام) محاسبه شد. بررسي ميانگين CPUA آبزيان در لايه هاي عمقي آب‌هاي درياي عمان نشان داد كه لایه عمقی 30ـ20 متر در سال 1394 دارای بیشترین مقدار این شاخص برای کفزیان تجاری، غیرتجاری و کل آبزیان بود ولی در سال 1395 بیشترین مقدار این شاخص برای کفزیان تجاری و کل آبزیان در لایه عمقی 50ـ30 متر و برای کفزیان غیرتجاری در لایه عمقی 20ـ10 متر مشاهده شد. در خلیج فارس بیشترین مقدار میانگین CPUA کفزیان تجاری، غیرتجاری و کل آبزیان در سال 1394 در لایه عمقی 50ـ30 متر و در سال 1395 در لایه عمقی 30ـ20 متر محاسبه شد.آبزیان کفزی تجاری طی سال‌های 1394 و 1395 به‌ترتیب 7/51 و 5/67 درصد از زی‌توده کل آبزیان آبهای جنوب را دارا بودند. سهم کفزیان غیرتجاری از زی‌توده کل آبزیان آبهای جنوب نیز به‌ترتیب6/27 و 0/22 درصد محاسبه شد. آبزيان غالب تركيب صيد ترال كف در هر دو محيط آبی مورد مطالعه شامل سپرماهيان، یال اسبی سربزرگ، گیش ماهیان، سنگسر معمولی، گوازیم دم رشته‌ای، حسون معمولی و کوتر ماهیان بود.