چکیده
اکوپس یک ابزار توسعه ایی شبیه سازی پویا برای مدلسازی جریان رژیم غذایی در سراسر اکوسیستم است که برای توصیف ساختار تغذیه ایی دریای خزر به کار برده شد. در این مدل تعاملات تغذیه ایی با تاكيد بر بيولوژي عادات غذايي در درون شبكه غذايي هر گونه استفاده گردید. بیست و پنج گونه در تحقیق حاضر آنالیز شدند و اطلاعات در این تحقیق بر مبنای گردآوری داده های کیلکا ماهیان، ماهیان استخوانی و ماهیان خاویاری از نتایج مطالعات انجام شده در 15 سال اخیر در حوضه جنوبی دریای خزر بوده است. میانگین متوسط سطح غذایی در هرم غذایی حاضر توسط برنامه اکوپس 17/3 تخمین زده شد. ميانگين سطوح غذايي در تحقیق حاضر بین سیزده گونه مورد بررسی از 58/2 تا 04/4 متنوع بود كه بالاترين مقدار مربوط به ماهي سوف و كمترين مقدار مربوط به ماهی سیاه کولی مي¬باشد . نرخ مرگ و میر کل از محدوده 5/0 در سال تا 56/2 در سال به ترتیب از کمترین مقدار برای ماهی سوف تا بیشترین مقدار برای ماهی کلمه متنوع بود. میزان غذای مصرفی برای گونه های مورد بررسی در حدود 56/101 در سال برآوردشد. که از این میزان ماهی کیلکای آنچوی (32درسال)،کیلکای معمولی (30/27 در سال) و کفال طلایی(5/7 درسال) با بیشترین نرخ مصرف و تاسماهی ایرانی با (4/0 در سال) از کمترین نرخ غذای مصرفی در منطقه مورد بررسی برخوردار بودند. شاخص اثرات متقابل غذایی (MTI) در تحقیق حاضر نشان می¬دهد ماهیان پلاژیک کوچک، به عنوان طعمه نقش اساسی در تغذیه جمعیت شکارچیان پلاژیک اعم شانه دار مهاجم دریای خزر، ماهی سیم، شاه-کولی و ماهیان کفزی بزرگ مانند تاسماهی ایرانی دارد. شانه دار مهاجم همچنین به عنوان رقیب بزرگ غذایی، تغذیه از زئوپلانکتون¬ها برای کیلکا ماهیان محسوب می¬شود. طبق مدل اکوپس ماهیان پلاژیک کوچک همچنین دارای ارتباط مستقیم و اثرگذاری بر روی جمعیت بنتوزها و زئوپلانکتون ها نیز می¬باشد. همچنین بر اساس رقابت غذایی و هم سفره شدن با ماهیان سفید، کفال ماهیان، کلمه و همچنین جمعیت کیلکا ماهیان، تأثیر منفی بر توده زنده آنها خواهد گذاشت. مقدار کارایی اکولوژیک محاسبه شده توسط نرم افزار اکوپس، در مدل حاضر بالا می¬باشد (>0.5) و اغلب برای ماهیانی است که در سطوح بالای غذایی قرار دارند. نتایج نشان می¬دهندکه این گروه ها بیش از حد بهره برداری شده و موجودات زنده کوچک در اکوسیستم به شدت صید می¬شوند. به طور کلی نتایج ارائه شده در تحقیق حاضر ، اعمال نفوذ ماهیان پلاژیک کوچک در پویایی جریان های تغذیه ایی اکوسیستم دریای خزر و سطح میانی شبکه غذایی را نشان می¬دهد.