چکیده
گزارش حاضر مربوط به یکی از زیرطرح های طرح کلان مدیریت ذخایرژنتیکی آبزیان کشور می باشد که به سفارش مدیران طرح کلان ملی ذخایر ژنتیکی کشور وابسته به دانشگاه تربیت مدرس که طی قراردادی با موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور مبنی بر انجام مطالعات و جمع آوری اطلاعات کامل ذخایر ژنتیکی آبزیان کشور در اکوسیستم های آبی دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان منعقد گردیده است. هدف از اجرای این طرح طبق در خواست کار فرما بررسی ساختاری، پرسنلی، امکانات و تجهیزات بانک هاي ژن آبزيان کشور بوده است. برای دست یابی به این هدف مطالعات کتابخانه ای، اینترنتی و تماس با سازمانها، موسسات و مراکز تحقیقاتی و دانشگاهها که احتمال میرفت در حوزه ذخایر ژنتیکی آبزیان وظیفه مند باشند پرداخته شد تا چنانچه در زمینه ایجاد بانک ژن اقدامی صورت گرفته است بررسی و ثبت شود. در این گزارش وضعیت موجود بانکهای ژن آبزیان کشور در قالب سه حوزه بانک ژن آبزیان خلیج فارس و دریای عمان، بانک ژن آبزیان دریای خزر و بانک ژن آبزیان آبهای داخلی مورد بررسی قرار گرفته و و ضعیت ساختاری، پرسنلی و تجهیزات و امکانات آنها مطالعه گردید. برای ثبت یکنواخت اطلاعات چهار فرم مربوط به اطلاعات پرسنلی، امکانات تجهیزات، نمونه های ژنتیکی طراحی و برای هریک از بانک های ژن آبزیان تکمیل گردید . بررسی ها نشان داد که موسسات تحقیقات علوم شیلاتی کشور و موسسه تاس ماهیان دریای خزر بصورت عملی در موضوع بانک ژن آبزیان اقدام کرده اند. در این موسسات بانک های ژن در مراحل مختلف تکاملی قرار دارند. از جمله بانک های ژن موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور بانک آرتمیا وابسته به مرکز تحقیقات آرتمیا واقع در استان آذربایجان غربی، شهرستان ارومیه دارای 25 متر مربع فضا، آزمایشگاه ژنتیک مولکولی، بیش از 20 دستگاه و تجهیزات آزمایشگاهی تعدای نمونه زنده و غیر زنده می باشد. همچنین یک نفر عضو هیات علمی و دو نفر محقق غیر هیات علمی در این بانک ژن فعالیت دارند. بانک ژن ماهی ها، سخت پوستان و نرم تنان خلیج فارس و دریای عمان وابسته به پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان با 250 مترمربع فضا، یک عضو هیات علمی و تعدادی تجهیزات آزمایشگاهی، بانک ژن ماهیان استخوانی دریای خزر دارای 3 سالن سرپوشیده به مساحت حدود 1800 متر مربع مجهز به سیستم آبرسانی، هوا دهی و حوضچه های فایبر گلاس در سطحي به مساحت حدود 2500 مترمربع تعداد26 استخر بتنی مدور میباشد. بانک ژن تاس ماهیان در سد سنگر رشت وابسته به موسسه تحقیقات تاس ماهیان دریای خزر قرار دارد. این بانک ژن دارای بانک زنده انواع تاسماهیان ، بانک اسپرم و سلولهای بنیادی وبانک DNAو ژنهای مهم اقتصادی، لاینهای سلولی و نگهداری انواع بافت تاسماهیان میباشد. این بانک ژن دارای شش آزمایشگاه آزمایشگاه بیوتکنولوژی، آزمایشگاه پروتئومیکس ، آزمایشگاه مرکزی ژنتیک مولکولی ،آزمایشگاه RNA ،آزمایشگاه انجماد اسپرم وآزمایشگاه سیتوژنتیک و کشت بافت می باشد.