وزارت جهاد کشاورزی
سازمان تحقیقات و آموزشکشاورزی
مؤسسه تحقیقات شیلات ایران ـ مرکز تحقیقات شیلاتی آبهای دور
استان سیستان و بلوچستان ـ چابهار
مرکز تحقیقات شیلاتی آبهای دور
شماره ثبت
538 / 84
چکیـده
به منظور نمونه برداری ، شناسایی و تعیین بیوماس جلبکهای دریایی سواحل دریای عمان واقع در استان سیستان و بلوچستان با نوار ساحلـی 300 کیلومتر ، از منطقه گواتـر با موقعیت جغرافیایـی ´30 º60 طول شرقی و ´19 º25 تا منطقه میدانی با موقعیت جغرافیایی َ5 º 59 طول شرقی و ´24 º25 عرض شمالی از مهر ماه 1380 تا شهریور 1381 پس از انجام گشتهای ساحلی ، یازده منطقه رویش جلبکی به ترتیب از شرق به غرب: گواتر ، پسابندر ، بریس ، کچو ، رمین ، چابهار ، پزم ، گوردیم ، تنگ ، جود و میدانی مشخص گردیدند.
محدوده رویشی جلبکی در قسمت بین جزر و مدی هر منطقه با اندازه گیری مساحت و ثبت موقعیتهای جغرافیائی آنها بترتیب بوسیله متر و GPS دستی تعیین گردید. سپس در سیستم GIS و با استفاده از نقشه های ماهواره ای ، موقعیت ، مساحت و نقشه های قسمتهای مورد مطالعه هر منطقه بطور جداگانه بدست آمد.
تعداد 15 ترانسکت در فواصل مساوی در محدوده های ساحلی هر ایستگاه مشخص گردیده و نمونه برداری بطور ماهانه بوسیله کوادرات 50*50 سانتیمتر بصورت تصادفی و برداشت کلیه گونه های واقع در آن از داخل هر ترانسکت صورت گرفت.
گونه های جلبکی به مرکز منتقل شده ، پس از شستشو و تفکیـک ، مورد وزن کشـی قرار گرفتنـد. وزن گونه ها در داخل هر کوادرات بطور جداگانه اندازه گیری شده و با محاسبه میانگین وزنی آنها ، وزن هرگونه در واحد مترمربع و کل منطقه برحسب کیلوگرم تعیین گردیـد. با توجـه به تقسیم بنـدی سـه قسمتـی عـرض ساحل (از خشکی به دریا) ، از روی بیشترین حضور گونه ها در این قسمتها ، جایگاه ترجیحی آنها نیز تعیین گردید.
به موازات انجام عملیات فوق ، گونه های سالم بدست آمده ، بوسیله منابع و کلیدهای شناسایی موجود در مرکز ، مورد شناسایی اولیه قرار گرفته و پس از عکسبرداری و تهیه هرباریـوم جلبکـی ، جهت تکمیل شناسایـی و تاییـد نهـائـی علمی بصـورت هرباریـوم همـراه بـا مشخصات مربوطه به مجامع علمـی کشـورهای خارج ارسـال گردیـدنـد.
در سـال دوم از مهـر 81 تا شهریور 82 جهت مقایسه تغییرات میزان زیتوده گونه های جلبکی ، عملیات اندازه گیری وزن آنها ، طبق روش سال اول در پنج ایستگاه گواتر ، بریس ، رمین ، تنگ و جود انجام گرفت.
نتایج حاصل از این بررسیها ، جمع آوری 180 گونه جلبک بوده که تاکنون 160 گونه از آن شناسایی و به تاییـد رسیده است. از این تعـداد 38 گونـه جلبک سبـز ، 39 گونـه جلبک قهوه ای و 82 گونـه جلبک قرمـز بـوده اسـت. از مهمتـرین خانـواده هـای آنهـا می تـوان بـه Ulvaceae و Caulerpaceae از جلبکهـای سبـز ، Dictyotaceae وSargassaceae از جلبکهای قهوه ای و Hypneaceae ، Gelidiaceae و Gracilariaceae از جلبکهای قرمـز اشاره نمـود. وزن تر گونه های جلبکی برداشت شده طی سالهای 81ـ1380 از کل مناطق ساحلی استان 3/10286340 کیلـوگـرم بـوده که از ایـن مقــدار 1/2645192 کیلـوگـرم (7/25 درصد) جلبــک سبـــز ، 9/2955963 کیلـوگـرم (7/28 درصد) جلبک قهوه ای و 2/4685184 کیلوگرم (5/45 درصد) جلبک قرمز بوده است. میانگین ماهانه آنها بترتیب 3/264522 ، 9/295327 و 7/467089 کیلوگرم بدست آمد. بیشترین میزان زیتوده در این سال مربوط به منطقه چابهـار با مقـدار 4/2775259 کیلوگرم و کمترین آن مربوط به منطقه پـزم با مقدار 5/105728 کیلوگرم بوده است. مقـادیـر آلژینوفیـت (Sargassum) ، آگاروفیـت (Gracilaria, Gelidium, Gelidiella) و کاراگینوفیـت (Hypnea) نیـز به ترتیب 1/206740 ، 0/1073273 و 9/193588 کیلوگرم در سال بودند.
در سـال دوم (82ـ1381) مقـدار وزن تـر گونـه های جلبکـی برداشت شده از پنـج منطقـه ساحلـی مذکور 9/4112111 کیلـوگـرم بـدسـت آمـد کـه از ایـن مقـدار 8/847935 کیلـوگـرم (6/20 درصد) جلبـک سبـز ، 9/1668538کیلوگرم (6/40 درصد) جلبک قهوه ای و 1/1595637 کیلوگرم (8/38 درصد) جلبک قرمز بوده است. میانگین ماهانه آنها به ترتیب 70769 ، 3/139149 و 7/132969 کیلوگرم می باشد. مقــــادیر آلژینوفیت ، آگاروفیت و کــاراگینــوفیت نــیز بترتیب 4/163776 ، 9/506250 و 1/58310 کیلوگرم در سال محاسبـه شـد.
شماره مصوب : 05 ـ 0710139000 ـ 81
نام و نام خانوادگی نگارنده/ نگارنده گان : بایرام محمد قرنجیک
نام و نام خانوادگی مجری مسئول ( اختصاص به پروژه ها و طرحهای ملی و مشترک دارد ) : -
نام و نام خانوادگی مجری / مجریان : بایرام محمد قرنجیک
نام و نام خانوادگی همکاران : شهرام قاسمی ـ امام بخش دلوکیان ـ نوراله خداپرست ـ قاسم رحیمی ـ نیاز محمد تاتاری ـ عمد جهانبخش
نام و نام خانوادگی مشاور (ان ) : هرمز دیار کیانمهر
محل اجرا : مرکز تحقیقات شیلاتی آبهای دور
تاریخ شروع : 1381
مدت اجرا : 29 ماه
ناشر : مرکز چاپ و نشر مؤسسه تحقیقات شیلات ایران
شمارگان ( تیتراژ ) : 30 نسخه
تاریخ انتشار : سال 1384
حق چاپ برای مؤلف محفوظ است . نقل مطالب ، تصاویر ، جداول ، منحنی ها و نمودارها با ذکر مأخذ بلامانع است .