چکيده
این مطالعه در بخش شرقي حوزه جنوبی دریای خزر، در منطقه مازندران و در نیم خط گهرباران صورت پذيرفت. برای نمونه برداری تعداد چهار ايستگاه در عمق 5 متر و چهار ايستگاه در عمق 10 متر انتخاب گرديده و نمونه برداري به صورت ماهانه از ارديبهشت 1392 لغایت فروردين 1393 انجام پذيرفت. نمونه برداري بزرگ بی مهرگان کفزی در هر ايستگاه در سه تکرار توسط Van Veen Grab با سطح مقطع 33/33 سانتی متر مربع انجام شد. نتایج مطالعه حاضر نشان داد که متوسط مواد آلی کل(TOM) در بین ایستگاه های مختلف اختلاف معنی دار نداشت (05/0p>). میانگین درصد دانه بندی رسوبات با اندازه> 063/0 میلی متر بین ایستگاه 8 با ایستگاه های 2 و 4 برخلاف سایر ایستگاه ها دارای اختلاف معنی دار بود(05/0 P<). درصد اندازه دانه بندی رسوبات با میانگین 125/0-063/0 میلی متر بین ایستگاه های 7 و 8 با تمامی ایستگاه ها به استثنای ایستگاه 1 دارای اختلاف معنی دار بوده(05/0 P<) وسایر دانه بندی های رسوبات در بین ایستگاه های مختلف اختلاف معنی دار نداشتند (05/0p>). در کل تعداد 565902 عدد بزرگ بی مهرگان کفزی جداسازی شده که متعلق به 22 گونه از 9 خانواده بودند و شامل رده هایOligochaeta (کم تاران)، Polychaeta (پر تاران)، Crustacea (سخت پوستان) و Bivalvia (دوکفه‌ای ها) بودند. از رده کرم های پرتار، 5 جنس و 5 گونه شناسایی شده و رده سخت پوستان با دارا بودن 16گونه، بیشترین تعداد گونه ها را نسبت به رده های دیگر داشت. در این رده 7 گونه از خانواده Gamaridae ، از خانواده های Haustoriidae و Corophiidae هر کدام 1 گونه ، 5 گونه از خانواده Pseudocumidae و1 گونه ازخانواده Balanidae شناسایی شدند و رده دو کفه ای ها دارای 1 جنس و 1 گونه از خانواده Cardiidae بود. بیشترین فراوانی ماکروبنتوزها متعلق به رده پرتاران به میزان 69 درصد بوده و در بین خانواده ها 51 درصد متعلق به خانواده Spionidae از رده پرتاران بود. میانگین تراکم کل ماکروبنتوزها در ایستگاه هایی با عمق 10 متر از مقادیر بیشتری نسبت به ایستگاه هایی باعمق 5 متر برخوردار بودند . میانگین فراوانی بزرگ بی مهرگان کفزی در ایستگاه هایی باعمق 5 متر بیشتر از یک هزار عدد، ایستگاه هایی باعمق 10 متر بیشتر از دو هزار عدد و در ایستگاه 8 (یکی از ایستگاه ها با عمق 10 متر) بیشتر از سه هزار عدد بود. شاخص تنوع شانن بین ایستگاه 8 با ایستگاه های 1، 2، 3، 4 و 5 دارای اختلاف معنی داری بود(05/0 P<)، بطوری که ایستگاه 8 با عمق 10 متر و ایستگاه 4 با عمق 5 متر به ترتیب از حداقل و حداکثر مقدار برخوردار بودند. در مجموع 23 گونه از انواع ماهیان صید شدندکه در پره های صیادی دو گونه ماهی سفید دریای خزر(Rutilus kutum) و کفال طلایی( Liza aurata ) غالب بودند. در مطالعه حاضر در مجموع ماهی سفید دریای خزر 05/73 درصد بیشترین فراوانی را در صید داشته و گونه Liza aurata در مجموع 67/24 درصد از کل صید را به خود اختصاص داده و در رده دوم قرار داشت. با توجه به ترکیب فراوانی بزرگ بی مهرگان کفزی وکاهش ذخایر دو کفه ای ها در منطقه گهرباران و در اکوسیستم دریای خزر، این طعمه مهم غذایی برای ذخایر ماهی سفید دریای خزر کافی نیست.