چکیده
در این تحقیق تغییرات صید، صید در واحد تلاش ، ساختار سنی صید ، پارامترهای رشد، نسبت های جنسی، تخمریزی و میزان زیتوده کیلکای معمولی و سقف قابل برداشت این ماهی در سواحل ایرانی دریای خزر بررسی و تحلیل وضعیت شد. نمونه برداری ازکیلکا ماهیان در مناطق تجاری صید واقع در سه بندر صیادی بابلسرو امیر آباد درمازندران و بندر انزلی درگیلان انجام شد. ميزان صيد كيلكا در كل سواحل ايرانی دریای خزر در سال 1394 معادل 21553 تن بوده که با 4 در صد افزایش به 22428 تن در سال 1395 رسيده است. صيد در شب هر شناور طي سالهاي مذكور بترتیب معادل 6/2 و 7/2 تن بازاء هر شناور در شب بوده است. در تمام ماههاي سال كيلكاي معمولي گونه غالب در صيد با فراوانی معادل 98 درصد را تشکیل میدهد. ميانگين طول چنگالي (± انحراف معیار) ماهي كيلكاي معمولي در مجموع نر و ماده 6/9±0/103 ميليمترمحاسبه شد و حداقل و حداكثر طول چنگالي بترتیب 5/67 و 5/137 ميليمتر بوده و جمعیت غالب ( با 82 درصد فراواني) به گروههاي طولي 5/112-5/92 ميلیمتر تعلق داشت. میانگین ضريب چاقي این گونه در این سالها 10/0± 38/1 برآوردشد. بر اساس آزمون آنالیز واریانس یکطرفه بین میانگین ضریب چاقی در سالهای 95-1394 اختلاف معنی دار آماری وجود ندارد (P>0.05). فراوانی سنی این گونه در سالهای مورد بررسی دارای تغییرات قابل ملاحظه ای نبوده و ماهيان با گروه سني3 و 4 سال بترتیب با 5/78 و 8/76 درصد بيشترين فراواني را داشته اند. معادله رشد كيلكاي معمولي به صورت برآورد شد. ضريب مرگ و مير طبيعي (M) 506/0 در سال بود. ضريب مرگ و مير صيادي (F) و ضريب مرگ و مير كل (Z) به ترتیب معادل 753/0 و 259/1 در سال برآورد شد. نرخ بهره برداری (Exploitation rate) در سالهای مورد مطالعه مقادیری برابر 6/0 داشت. میزان ذخایر ماهی کیلکای معمولی در سالهای بهره برداری 1394 و 1395 به ترتیب حدود 86401 و 71671 تن بود و در این سالها بترتیب ماهیان 2 و 3 ساله این ماهی بیشترین میزان ذخایر را داشتند (بترتیب 29025 و24632 تن) و کمترین ذخایر مربوط به ماهیان 6 ساله بترتیب با مقادیر 772 و 355 تن تعلق داشت. میزان زيتوده مولدين این گونه به ترتیب برابر 37132 و 34390 تن بود. نسبت زیتوده مولدین به کل نیز به ترتیب 43 و 48 در صد بود . میزان صید بیولوژیک قابل قبول (ABC=Acceptable Biological Catch) ماهی کیلکای معمولی با رویکرد احتیاطی 18400 تن برآورد شد. میزان صید این گونه در سواحل ایران در ده سال اخیر بطور میانگین بیش از 21000 تن بوده است و در واقع سطح مطلوب برداشت از ذخایر رعایت نشده است. باید به این اصول توجه داشت که در بهره برداری از یک ذخیره ، استحصال بیش از اندازه محصول قابل برداشت سبب نابودی ذخیره در دراز مدت خواهد شد.