چکیده
در راستای اجرای تولید قزل آلای رنگین کمان عاری از عوامل بیماری زای خاص( SPF) در کشور، انجماد اسپرم و ایجاد بانک انجام شد. مولدین منتخب از 6 مزرعه در ایران در استخرهای مجزا نگهداری و عملیات بررسی و پایش از نظر عاری بودن از بیماری های ویروسی در دستور کار قرار گرفت. با توجه به سلامت کل مولدین، مولدین نر و ماده از هم جداسازی شدند و عملیات استحصال اسپرم و پایش آن در سه نوبت انجام گرفت. تعداد 24 عدد از مولدین انتخاب و در ادامه اسپرم گیری و انجماد در بهترین زمان از نظر کمی وکیفی انجام شد. در مرحله دیگر از تمامی مولدین انتخاب شده در شرایط کامل بهداشتی اسپرم استحصال و جهت ارزیابی کیفیت و ارزیابی شرایط ارسال نمونه به مزارع نزدیک در زمان های 24 تا 72 ساعت به یخچال منتقل گردید. نتایج نشان داد که نمونه های استحصال شده تا 48 ساعت از نظر آماری اختلافی نداشته و براحتی در شرایط نگهداری مناسب قابل انتقال به مراکز تکثیر نزدیک می باشد. پس از انتخاب بهترین نگدارنده (شامل: ساکاروز 6% مولار و DMSO 8% مولار و غلظت مناسب 3:1 ) عملیات انجماد در ازت مایع در دو مرحله انجام شد و مقایسه بین تکثیر تخمک ها با اسپرم منجمد شده و تازه صورت پذیرفت که در این مورد اختلاف معنی داری بین تکثیر تخمک با اسپرم تازه و منجمد در 24 ،48 ،72 ساعت تا چشم زدگی و در نهایت تا 1 گرم وجود نداشت. نمونه اسپرم های منجمد شده در قالب بانک اسپرم در مرکز تنکابن نگهداری شده اند. در مورد اسپرم منجمد حداکثر بازماندگی مربوط به مزرعه حدیدی با 61 درصد و کمترین مربوط به مزرعه قربانی با 54 درصد بوده است. مولدین از نظر طول و وزن مولدین در مزارع منتخب از نظر آماری اختلاف معنی داری با هم ندارند (05/0<P). در مقایسه میزان بازماندگی در تکثیر تخم های تکثیر شده تا مرحله چشم زدگی و مقایسه آن تا 1 گرم اختلاف معنی داری نداشتند (05/0<P).میزان بازماندگی تخم چشم زده با اسپرم تازه حداکثر مربوط به مزرعه سرشار با 72 درصد بازماندگی و کمترین به مزرعه قربانی با 59 درصد بود. درصد هچ شدن در ماهیان مزارع حدیدی، قربانی، فخاری، معروفی، ملک تبار، سرشار بترتیب برابر 56، 48،55 ،56،56،55 درصد بود که اختلاف معنی داری از خود نشان نداد. در عین حال اختلاف معنی دار بین درصد هچ شدگی اسپرم های منجمد و اسپرم های تازه در ماهیان هیچ یک از مزارع مشاهده نشد.