چکیده
پروتئین به عنوان گرانترین جزء جیرة غذایی ماهی، اسید های آمینة ضروری جهت ترمیم و نگهداری بافتهای بدن و رشد آبزي و هرموجود ديگر را فراهم میکند. بهینه سازی سطح پروتئین غذایی میتواند با افزایش تثبیت نیتروژنی، هدر رفت آن را در سیستم پرورشی کم کند و به صورت مثبتی هزینههای تولید را تحت تاثیر قرار دهد. با اندازه گیری الگوی بهینۀ اسید آمینه در مراحل مختلف زندگی میتوان جیرۀ غذایی که در محتوای پروتئینی آن برای ردههای سنی مختلف مناسب است را فرموله کرد. در این مطالعه، نیاز غذایی به هر 10 اسید آمینة ضروری برای ماهیان جوان صبیتی که از ماهیان با ارزش بالای تجاری و آبزی پروری در حوضة خلیج فارس میباشد، با استفاده از روش حذف اسید آمینه سنجیده شد. این مطالعه به مدت 42 روز با استفاده از ماهیان صبیتی با میانگین وزن 01/± 7/4 گرم انجام شد. در این آزمایش از 12 تیمار شامل دو تیمار کنترل که در تیمار کنترل اول ( (FM) از پودر ماهی به عنوان منبع اصلی تامین کنندة پروتئین استفاده شد و در تیمار کنترل دوم (FMAA) همانند کنترل اول ساخته شد با این تفاوت که 40 درصد از پروتئین جیره به وسیله اسیدهای آمینة خالص ضروری و غیر ضروری بر اساس پروفیل اسیدهاي آمینة پودر ماهی کیلکا تامین گردید. ده تیمار دیگر با نامهای هریک از اسیدهای آمینة ضروری به گونه ای ساخته شدند که تنها 40 درصد از میزانیک اسید آمینة ضروری موجود در تیمار کنترل دوم حذف شد و با اسیدهای آمینة غیر ضروری جایگزین گردید (تیمارهای با اسید های آمینۀ ضروری محدود). پس از پایان آزمایش بر اساس اختلاف در رشد ایجاد شده در تیمارها در مقایسه با کنترل دوم میزان محدود کنندگی اسیدهای آمینۀ ضروری تعیین گردید که محدود کننده ترین اسید آمینههای ضروری برای ماهی صبیتی به ترتیب اسیدهای آمینة لایزین، ترئونین و متیونین بودند. همچنین بر اساس فاکتور تثبیت نیتروژن در بین تیمارهای آزمایشی و کنترل دوم میزان بهینة اسیدهای آمینة ضروری در جیرة ماهی صبیتی به شرح زیر (گرم بر صد گرم پروتئین) تعیین گردید: آرژنین 39/4 لایزین 38/7، ترئونین 79/4، هیستیدین 24/2، ایزولوسین 71/3، لوسین 03/6، متیونین 95/2، فنیل آلانین 08/3، تریپتوفان 82/0، والین 99/3. همچنين نتايج نشان داد كه رشددر همۀ تیمار های با اسید آمینة ضروری محدود در مقایسه با کنترل، از 3/6 % در ماهیانی که مورد تغذیه با جیرةآرژنین محدود تا 4/39 % در ماهیانی که مورد تغذیه با جیره های با اسید آمینة لایزین محدود قرار گرفته بودند کاهش یافت. کمترین نرخ بقا در ماهیان تغذیه شده با جیرة حاوی اسیدآمینة ترئونین محدود مشاهده شد (P < 0.05) . ماهیان که توسط جیره های با اسید های آمینة لایزین، ترئونین و فنیل آلانین محدود تغذیه شده اند کمترین میزان گلبول قرمز و هموگلوبین را نشان دادند (P < 0.05). بجز ماهیان تغذیه شده با جیرة حاوی اسید آمینة فنیل آلانین محدود ، میزان پروتئین کل در پلاسما در همۀ تیمار های حاوی اسید آمینة ضروری محدود کاهش یافت (P < 0.05) . میزان آلانین آمینوترانسفراز و اسپارتات آمینوترانسفراز در ماهیان تغذیه شده با جیرة حاوی اسید آمینةآرژنین محدود بالاترین میزان بود(P < 0.05). ماهیان تغذیه شده با جیره های حاوی آرژنین و لایزین محدود کمترین میزان کمپلمانهای C3،C4 ، لایزوزیم، ایمونوگلوبولین کل و فعالیت کل سوپر اکسید دیسموتاز را نشان دادند (P < 0.05). نتایج حاضر همچنين بر اين امر دلالت می کند که اسید های آمینۀ لایزین، متیونین و ترئونین محدود کننده ترین اسید های آمینه برای عملکرد رشد، و اسیدهاي آمینةآرژنین، ترئونین و لایزین محدود کننده ترین اسید های آمینة ضروری برای پاسخ ایمنی ذاتی در ماهی صبیتی جوان می باشند.