چکیده
ذخایر ساردین سند و موتو معمولی در آبهای ساحلی استان هرمزگان با استفاده از پارامترهای پویایی جمعیت و بکارگیری مدل های ارزیابی ذخایر از مهر ۱۳۹۶ لغایت شهریور ۱۳۹۷ مورد مطالعه قرار گرفتند. پارامترهای رشد و مرگ و میر با استفاده از آنالیز فراوانی طولی ۱۰۷۶۱ عدد ساردین سند و ۱۱۳۲۹ عدد موتو معمولی در صیدگاه های هرمزگان محاسبه شدند. پیراسنجه های طول بی نهایت و ضریب رشد برای ساردین سند (72/20 و 3/1) و موتو معمولی (50/10 و4/1) تخمین زده شدند که بیانگر رشد سریع این دو گونه بود، بیشینه طول عمر ساردین سند17/2 و برای موتو معمولی 99/1سال تخمین زده شد. دامنه طول کل ساردین سند 7/19-7/4 سانتی‌متر و برای موتو معمولی 66/6-01/1 سانتی‌متر ثبت گردید. در مجموع، 1625 عدد ماهی ساردين سند و 1725 عدد ماهي موتو معمولي به طور همزمان مورد اندازه‌گیری طولی و وزنی قرار گرفتند مقادیر توان b در رابطه طول- وزن ساردین سند و برای موتو معمولی، بیانگر رشد ایزومتریک در هر دو گونه بود. این دو گونه دارای نرخ مرگ و میر طبیعی بالا بودند، بیشترین نرخ مرگ و میر صیادی برای ساردین سند (۵۷/۵) و موتو معمولی (۷۶/۲) تخمین زده شده بطوریکه بالاترین مقادیر ضریب بهره برداری 71/0 برای ساردین سند و 49/0برای موتو معمولی در جزیره قشم بدست آمد که بیانگر بهره‌برداری بی رویه از ذخایر ماهی ساردین سند می باشد. نتایج آنالیز تولید بر احیاء معلوم کرد که بهره برداری از ذخایر ماهیان سطح زی ریز در بندر جاسک و بندرلنگه در حالت تعادل قراردارد اما وضعیت برای جزیره قشم شاهد فشار صیادی است و توصیه می گردد تا تلاش صیادی در جزیره قشم به ۱۳۷ عامله پرساین دو قایقی کاهش یابد. برآورد حاصل از آنالیز مدل محصول مازاد معلوم کرد که حداکثر برداشت مجاز برای ماهیان سطح زی ریز در استان هرمزگان ۷۵ هزارتن (۳۰ درصد ساردین و ۷۰ درصد موتو معمولی) برآورد می شود و تلاش صیادی بهینه متناسب ۲۳۳ عامله صیادی پرساین دو قایقی تخمین زده می‌شود. آنالیز روند بهره برداری از ماهیان سطح‌زی ریز در هرمزگان، عمدتاً در مرحله رشد می باشد، چنانچه تلاش صیادی کنترل نشود، احتمالاً در آینده شاهد مرحله افت صید و عواقب اقتصادی، اجتماعی و بیولوژیک ناشی از آن خواهیم بود. این در حالی است که بهره برداری از ماهیان سطح زی ریز در جزیره قشم از کنترل خارج شده است و در مرحله بهره برداری بی رویه قرار دارد که ادامه این روند ممکن است منجر به افت شدید صید گردد.