چکیده
این تحقیق به منظور تعیین ترکیب طولی، سنی، محاسبه پارامترهای رشد و مرگ و میر، محاسبه مقدار زی‌توده و مقدار صید بیولوژیک قابل قبول کیلکا ماهیان و همچنین بررسی روند تغییرات صید و تلاش صیادی در آبهای ایرانی دریای خزر در سال 1396 انجام شد. نمونه برداری ازکیلکا ماهیان در مناطق تجاری صید واقع در سه بندر صیادی بابلسرو امیر آباد درمازندران و بندر انزلی درگیلان انجام شد. ميزان صيد و تلاش صیادی در کل سواحل در سال 1396 بترتیب معادل 22602 تن و 9307 شناوردر شب بوده است. در تمام ماههاي سال كيلكاي معمولي در صيد غالب بطوریکه فراوانی آن معادل 5/95 درصد بوده است. ميانگين طول چنگالي ماهي(± انحراف معیار) كيلكاي معمولي در مجموع نر و ماده 6/8±5/105 میلی‌‌متر، حداقل و حداكثر طول چنگالي بترتیب 5/72 و 5/142 میلی‌‌متر بوده است (2025=n) ، جمعیت غالب ( با 77 درصد فراواني) به گروههاي طولي 5/112-5/97 میلی‌‌متر تعلق داشت و بیشترین فراوانی به گروه طولی با میانگین 5/107 ملیمتر تعلق داشت( 6/23 در صد). میانگین( ± انحراف معیار) ضريب چاقي این ماهی معادل 11/0± 45/1 (2025=n) برآوردشد. این میزان در نرها بیشتر از ماده ها میباشد.بر اساس آزمون آنالیز واریانس یکطرفه بین میانگین ضریب چاقی در ماههای مختلف سال اختلاف معنی دار آماری وجود دارد .(P<0.05) ماهيان با گروه سني 4-3 سال با 8/79 درصد دارای بيشترين فراواني بوده و فراوانی ماهیان جوان 2-1 ساله نیز 10 درصد صید را تشکیل داده‌اند. ضريب مرگ و مير طبيعي (M) 530/0 در سال بود. ضريب مرگ و مير صيادي (F) و ضريب مرگ و مير كل (Z) بترتیب معادل 670/0 و 20/1 در سال برآورد شد. نرخ بهره برداری (Exploitation rate) در این مطالعه برابر 55/0 بوده است. میزان ذخایر ماهی کیلکای معمولی در سال بهره برداری 1396 معادل 73166 تن بوده و ماهیان 2 ساله و 3 ساله کیلکای معمولی بیشترین میزان ذخایر را داشتند (بترتیب 22023 و 21072 تن) و کمترین ذخایر مربوط به ماهیان 6 ساله با 1097 تن تعلق داشت. میزان زيتوده مولدين و نسبت آن به کل بترتیب برابر 32711 تن و 7/44 درصد بود. میزان صید بیولوژیک قابل قبول (ABC=Acceptable Biological Catch) ماهی کیلکای معمولی با رویکرد احتیاطی 18712 تن برآورد شد. با توجه به بالا بودن مقدار ضریب بهره‌برداری، استحصال بیش از اندازه محصول قابل برداشت سبب نابودی ذخیره در دراز مدت خواهد شد که باید از فشار صید کاسته شود.