چکیده
خيار دريايي، يکي از مهم ترين گونه های خارپوستان، متعلق به رده خيارسانان مي باشد. ترکیبات زیست فعال شناخته شده آن ها دارای اثرات ضد سرطاني، ضد انعقاد، ضد فشار خون، ضد التهاب، ضد ميکروبي، آنتي اکسيداني، ضد تصلب شرائين، ضد توموري و تسريع در بهبود زخم مي باشد. حضور ترکيباتي چون ساپونين ها، کندرويتين سولفات، گلوکزآمينوگليکان، پلي ساکاريدهاي سولفاته، گليکوپروتئين، گليکواسفنگوليپيدها و اسيدهاي چرب ضروري، منشاء وجود چنين خواص زيستي در آنهاست. در این پژوهش اثر ضد التهابی عصاره دیواره عضلانی بدن خیار های دریایی Holothuria leucospilota و Holothuria parva حاصل از حلال های هگزان، اتیل استات و متانول مورد استفاده قرار گرفت. خیارهای دریایی از شمال جزیره هنگام از عمق 20-15 متری صید شدند و بعد از آماده سازی و خشک کردن نمونه ها و تهیه پودر با استفاده از حلال های هگزان، اتیل استات و متانول به صورت متوالی عصاره گیری شدند. در این مطالعه کلیه عصاره ها بوسیله آزمایش مهارکننده آنزیم های لیپوکسی ژناز در شرایط in vitro مورد ارزیابی قرار گرفت و در ادامه بهترین عصاره کاندید(عصاره متانولی) برای انجام تست های in vivo انتخاب شد. در آزمایش های in vivo از 30 سر رت نر استفاده شد. در آزمون های ارزیابی کننده اثرات ضد التهابی، حیوانات به 5 گروه 6 تایی شامل: کنترل، گروه تیمارشده با کاراگینان، گروه¬های تیمار شده با عصاره MEHL (mg/kg 200،100) و آسپرین mg/kg10 تقسیم شدند. به منظور ارزیابی التهاب از تستکاراگینان در روش Hind paw edema، استفاده شد. همه عصاره ها با غلظت 10 میلی گرم در میلی لیتر در آزمایش آنزیمی لیپوکسی ژناز دارای اثرات مهار کنندگی بودند، عصاره متانولی هر دو گونه خیار دریایی دارای مهار کنندگی بهتری نسبت به سایرر عصاره ها بودند و عصاره متانولی (MEHL) حاصل از گونه Holothuria leucospilota دارای اثر مهارکنندگی بهتری بود. بنابراین، برای آزمایش های بعدی انتخاب شد. در آزمایش های حیوانی که عصاره متانولی با غلظت های 100 و 200 میلی گرم بر کیلوگرم استفاده شد سبب ایجاد اثر ضد التهابی معنی داری (0/05p<) نسبت به گروه کنترل گردید. بنظر می رسد عصاره متانولی خیار دریایی Holothuria leucospilota دارای ترکیباتی می باشد که دارای اثرات ضد التهابی می باشد و می‌توان با انجام پروژه های تکمیلی آنها را شناسایی و در تولید داروها ی ضد التهابی استفاده کرد.