چکیده
یکی از فرآیندهای مهم در تولید تجاری ریزجلبکها که در حدود 20-30 درصد از هزینههای کل تولید را به خود اختصاص داده است، مرحله برداشت یا جداسازی سلولهای ریزجلبک از محیط کشت مایع اطراف آن و تهیه خمیر غلیظ میباشد. در انتخاب روش برداشت باید مواردی از جملــه مصـرف انـرژی، راندمان برداشت، ویژگیهای گونـه و هدف اســتفاده نهایــی زیتوده مورد توجه قرار گیرد. در مطالعه حاضر تاثیر تکنیکهای مختلف لخته سازی با استفاده از مواد شیمیایی هیدروکسید سدیم و اسیدکلریدریک با تغییراتpH (دامنه 6 تا 11)، کلرید آلومینیوم و همچنین پودر دانه گیاه (Moringa oleifera) بر راندمان برداشت و ترکیب بتاکاروتن ریزجلبک، Dunaliella salina مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این تحقیق نشان داد که با افزودن هیدروکسید سدیم و افزایش pH از 2/8 تا 8/9 روند لخته سازی به صورت صعودی افزایش یافته و از 18 به 90٪ رسیده و سپس تا pH، 11 به طور ثابت باقی مانده است. استفاده از کلرید آلومینیوم نیز سبب تحریک لخته سازی و افزایش راندمان تا 92٪ شده است. در مقابل افزودن اسید کلریدریک و تشکیل محیط اسیدی تا pH 6 و همچنین استفاده از پودر دانه گیاه M. oleifera تاثیر معنیداری در بازده لخته سازی نداشته است. بالاترین ضریب تغلیظ در تیمار کلرید آلومینیوم و pH قلیایی 8/9 به میزان 10 برابر غلظت اولیه مشاهده شد. علاوه بر این، موضوع بازیافت و استفاده مجدد از آب، محیط کشت و سلولهای باقی مانده پس از فرآیند برداشت مورد آزمون قرار گرفت. نتایج نشان داد که در تیمارهای قلیایی پس ازخنثی سازی با اسید کلریدریک و بازگشت به pH طبیعی اولیه تنها بخش یک سوم بالایی محیط کشت قابل استفاده مجدد برای کشتهای جدید بودند. در حالیکه سلولهای باقی مانده در محیط قلیایی فعالیت خود را از دست داده و قابلیت تلقیح به کشت جدید را نداشتند. در مرحله بعد، تاثیر تکنیک القاء pH قلیایی و کلرید آلومینیوم بر محتوی رنگدانههای زیتوده جمعآوری شده مورد بررسی قرار گرفت (روش سانتریفیوژ بهعنوان شاهد استفاده شد). نتایج آنالیزها نشان داد میزان کارتنوئید کل و رنگدانه بتاکاروتن زیتوده جلبک جمعآوری شده در تیمارهای pH قلیایی و کلرید آلومینیوم اختلاف معنیداری با یکدیگر داشته اند. بر اساس نتایج به دست آمده القاء محیط قلیایی در pH 8/9 تکنیک مقرون به صرفه ای برای برداشت ریزجلبک دونالیلا سالینا بوده و تاثیر نسبتا محدودی بر محتوی بتاکاروتن این ریزجلبک داشته است.