چکیده
ارزیابی تنوع و تراکم موجودات مزاحم در قفس‌های پرورش ماهی در جنوب جزیره‌ی قشم طی دو فصل پاییز و زمستان 1397، در قفس‌های پرورشی شرکت طلایه‌داران انجام شد. قفس پرورشی موردنظر به سه قسمت بالایی، میانی و پایینی تقسیم‌بندی شد و اطلاعات مربوط به گونه‌های موجود، تراکم فراوانی و وزنی و شاخص‌های تنوع زیستی مورد بررسی قرار گرفت. در فصل پاییز 4 شاخه، 5 رده، 9 راسته، 16 خانواده و 15 گونه و در فصل زمستان 3 شاخه، 4 رده، 6 راسته، 6 خانواده و 13 گونه از موجودات مزاحم مورد شناسایی قرار گرفتند. در مجموع طی زمان نمونه‌برداری4 شاخه، 5 رده، 9 راسته، 16 خانواده و 17 گونه از موجودات مزاحم شناسایی شدند. تراکم فراوانی در فصل پاییز شامل بندپایان 9/67 درصد، روزن‌داران 7/0 درصد، کرم‌های حلقوی 1/0 درصد و نرم‌تنان 3/31 درصد بود. در نمونه‌برداری فصل زمستان بندپایان با 3/72 درصد، روزن‌داران با 2/0 درصد و نرم‌تنان با 5/27 درصد کل جمعیت موجودات مزاحم را تشکیل می‌دادند. در دوره‌ی نمونه‌برداری، بندپایان با 4/70 درصد، بیش‌ترین مشاهدات و نرم‌تنان، روزن‌داران و کرم‌های حلقوی به ترتیب با 4/29، 4/0 و 1/0 درصد در جایگاه‌های بعدی قرار داشتند. در فصل پاییز مقدار توده‌ی زنده نرم‌تنان و بارناکل‌ها در قسمت بالایی، میانی و پایینی تور قفس، به ترتیب یادشده 1717، 3984 و 2161 گرم بر مترمربع به دست آمدند. این مقادیر برای سایر موجودات مزاحم به ترتیب قسمت‌های ذکرشده 35، 47 و 141 گرم بر مترمربع محاسبه شدند. در فصل زمستان مقدار توده‌ی زنده نرم‌تنان و بارناکل‌ها در قسمت بالایی قفس، 2676، در قسمت میانی 2561 و در قسمت پایینی 2095 گرم بر مترمربع به دست آمدند. سایر موجودات مزاحم در قسمت بالایی قفس 29 ، قسمت میانی 18 و در قسمت پایینی 23 گرم بر مترمربع توده‌ی زنده داشتند. در کل موجودات مزاحم باعث افزایش وزنی به میزان 1954389 گرم در فصل پاییز و 1712446 گرم در زمستان بر بدنه‌ی توری قفس شده بودند. دامنه‌ی غنای گونه‌ای بین 512/0 در قسمت بالایی تور در زمستان تا 406/2 در پاییز در تغییر بود. این دامنه برای شاخص شانون- واینر بین 601/0 تا 015/2 به ترتیب در قسمت بالایی تور در زمستان و فصل پاییز در نوسان بود. کمترین و بیش‌ترین مقدار شاخص سیمپسون به ترتیب یادشده 165/0 در فصل پاییز (قسمت بالایی) و 692/0 در زمستان (قسمت بالایی) تور محاسبه شدند. به‌طور متوسط در حدود 40 درصد از فضای تورها در فصول مختلف توسط موجودات چسبنده و بعضاً توسط بارناکل‌ها و نرم‌تنان پوشانده شده بودند. بر اساس نتایج به‌دست‌آمده پیشنهادهای روش مکانیکی مبارزه با موجودات مزاحم، مطالعه‌ی فلزات سنگین در بافت ماهیان، عدم تداخل ماهی‌دار کردن قفس‌ها با اوج زمان تخم‌ریزی نرم‌تنان، پایش موجودات مزاحم، مطالعه در خصوص مواد آنتی‌فولینگ زیستی و بررسی فیزیکی و شیمیایی آب‌های اطراف قفس ارائه شد.