چکیده
گیاه سنبل آبی Eichhornia crassipes   یکی از بدترین علف‌‌های هرز دنیا محسوب می‌‌شود. بومی آمازون است، اما امروزه در سراسر جهان و در تمام قاره‌‌ها پراکنش یافته است. طی سالیان اخیر در چند منبع آبی طبیعی شمال کشور از جمله تالاب انزلی مشاهده گردید. در این مطالعه پراکنش سنبل آبی در استان گیلان و تالاب انزلی طی سال‌‌های 1394، تا 1397 بررسی گردید. برخی خصوصیات اکولوژیک گیاه شامل اتلاف آب از طریق تبخیر، دامنه تحمل شوری، تاثیر مواد مغذی در زیتوده بخش‌‌های مختلف گیاه بررسی شد. همچنین اثرات گیاه روی پارامترهای فیزیکی و شیمیایی آب و زیستمندان ساکن در مناطق حضور گیاه در مقایسه با مناطق فاقد گیاه بررسی گردید. در بخش دیگری از مطالعه در قالب مبارزه شیمیایی با گیاه سنبل، سه نوع علف‌‌کش گلايفوزيت (رانداپ)، گلفوزينات آمونيوم (باستا) و بیس پیریباک (وجین) با فرمولاسیون‌‌ها، غلظت‌‌ها و افزودنی‌‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفتند. این علف‌‌کش‌‌ها هم روی گیاهان مستقر در خشکی و هم ساکن در محیط آبی مورد آزمون قرار گرفتند. در نهایت درصد كاهش وزن تر، خشك گياه و نمره دهي چشمي خسارت در تیمارها نسبت به شاهد سنجيده شد. تاثیر علف‌‌کش های  یاد شده روی بقاء برخی بی مهرگان شامل دافنی،استراکودآ، سنجاقک، ساس ودو جورپا و ماهیان جمع آوری شده از تالاب انزلی، و جوامع پلانکتونی تشکیل شده در محیط های کنترل شده (حوضچه) بررسی گردید. شناسایی فون حشرات  و عوامل بیماری‌‌زای قارچی به منظور کنترل بیولوژیک گیاه سنبل آبی نیز انجام گرفت.  جداسازی و شناسایی قارچ‌‌ها از گیاهان مناطق مختلف استان گیلان انجام و بیماری‌‌زایی آنها در شرایط آزمایشگاهی بر روی گیاه سنبل آبی بررسی گردید. نتایج بررسی پراکنش گیاه طی سال‌‌های مورد بررسی در تالاب انزلی نشان داد که 7 تا 84 نقطه با گستره 100 تا 1000 متر مربع آلوده بوده‌‌اند.به استثناء تالاب انزلی هفت نقطه دیگر از استان گیلان آلوده به گیاه سنبل آبی بودند. سرما و زیاد بودن تعداد روزهای یخ‌‌بندان در زمستان کاهش گستره و زی‌‌توده سنبل آبی را در پی داشت. در منطقه مورد بررسی دانه‌‌های گیاه قدرت نامیه خود را حفظ نموده و در شرایط مساعد دمایی، نمو ورشد می‌‌یابند. تبخیر آب در مناطق حضور گیاه 5/2 برابر آبهای باز اندازه گیری شد. مرگ گیاه در شوری بالاتر از 2/5 گرم در لیتر مشاهده شد. سنجش پارامترهای فیزیکی و شیمیایی آب در نواحی پراکنش گیاه نشان دادکه سنبل آبی در همه منابع آب شیرین استان گیلان اعم از فقیرتا بسیار غنی از مواد مغذی رشد می‌‌نماید. نتایج بررسی مبارزه شیمیایی نشان داد که برترین تیمار، مصرف علف کش گلایفوزیت سه لیتر در هکتار ماده تجاری دو مرتبه با فواصل يك هفته اي در زمان رشد فعال سنبل آبی بوده که توانسته 98 درصد کنترل نماید. علف‌‌کش بیس پیریباک سدیم 200 میلی لیتر در هکتار ماده تجاری نیز این گیاه را به آهستگی کنترل می‌‌نماید. برخی از علف‌‌کش ها با غلظت های مشخص سبب مرگ و میر تعدادی از گروههای جانوری مورد آزمایش شده‌‌ اند. با در نظر گرفتن بدبینانه ترین حالت، بیس پیریباک محیط آبی از مطلوبیت بیشتری برخوردار بود. در بررسی عوامل بیماری زای قارچی  مجموعاً 31 جدایه قارچی متعلق به شش گونه با فراوانی های مختلف جداسازی گردید که بیشترین درصد مربوط به Alternaria alternata (39/48 درصد) بوده است. همچنین نتایج آزمایشگاهی و گلخانه ای نشان داد که، جدایه های A. alternata و Curvularia lunata  بیشترین میزان وقوع و شدت بیماری را روی برگ داشته اند. علی رغم بیماری زا بودن عوامل قارچی به‌‌عنوان عامل کنترل بیولوژیک سنبل آبی، بدلیل دامنه میزبانی زیاد آنها خصوصاً بیماریزایی آنها روی برنج، امکان استفاده از آنها توصیه نمی شود. از بررسی فون حشرات در داخل گیاه سنبل  که بتوانند در کنترل بیولوژیک موثر باشند هیچ گونه‌‌ای یافت نگردید. اما استقرارو آلوده‌‌سازی گیاه با لاروهای پروانه برگ‌‌خوار پاییزی Hyphantria cunea   نتایج مثبت  در شرایط آزمایشگاهی، شرایط گلدانی فضای آزاد داشت. علی رغم تغذیه و خسارت قابل توجه به میزبان، لاروها نتوانستند سیکل زندگی خود را تکمیل نمایند. گونه مذکور  بومی ایران نبوده و بعنوان گونه‌‌ای به‌‌شدت مهاجم دارای  میزبان های متعددی می باشد و آفت شدید گونه های گیاهی و درختی ارزشمند و بومی محسوب می‌‌شود بنابراین تکثیر و استفاده از آن توصیه نمی شود. با توجه به اقلیم گیلان و نتایج حاصل از این بررسی، از طریق پایش مستمر مناطق آلوده و تلفیق مبارزه مکانیکی و شیمیایی، می توان طی چند سال گیاه سنبل آبی را در مناطق آلوده محدود، کنترل و ریشه کن نمود. اعمال هریک از روش‌‌ها و زمان بندی انجام هریک در قالب یک طرح اجرایی با مشارکت سازمان های اجرایی مسئول و با همراهی سمن‌‌های استان میسر می‌‌باشد که باید طی یک برنامه زمان بندی مشخص اقدام نمایند.
گزارش پروژه
دانلود
مشخصات پیمانکار
مشخصات همکاران
اهداف طرح
زمانبندی طرح
روش تحقیق و اجرا
اطلاعات جغرافیایی
هزینه های اجرای پروژه
نتایج