ارزیابی اقتصادی رها سازی ماهیان خاویاری در دریای خزر
حسن صالحی
با همکاری :محمد پور کاظمی ـ حسین عبدالحی ـ عباس علیزاده ـ افشین سهراب خان ـ
محمد علی شاکری ـ سعید عبدی ـ مجید بهمن آبادی
استان تهران
مؤسسه تحقیقات شیلات ایران
بخش مدیریت ذخایر
شماره ثبت
1349/84
وزارت جهاد کشاورزی
سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی
مؤسسه تحقیقات شیلات ایران
چکیده
عوامل متعددی همچون صید بی رویه،تخریب محیط زیست آبزیان، احداث سدها و نیروگاهها در مسیر مهاجرت، برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه‌ها و ورود انواع آلودگیهای نفتی، صنعتی، کشاورزی و شهری باعث کاهش ذخیره آبزیان در دریا گردیده است. در چنین شرایطی مراکز تکثیر مصنوعی برای پشتیبانی، افزایش ذخیره ؛ ایجاد منابع جدید آبزی و یا حفظ تنوع گونه‌ای مورد استفاده قرار می‌گیرد. تحقیق حاضر با نگاه اقتصادی می تواند راهبرد توسعه‌ایی برای افزایش بهره‌وری تکثیر مصنوعی بچه ماهیان خاویاری که سالانه هزینه های فراوانی در ایران صرف آن می‌شود ارائه دهد. برای تعیین هزینه‌های تولید و قیمت تمام شده هر عدد بچه ماهی خاویاری در سالهای 1379 و 1380پرسشنامه های جداگانه ایی تهیه گردید. تیمی متشکل از کارشناس آمار، کارشناس اقتصاد و کارشناس بازسازی ذخایر بعد از آموزش لازم به تمام مراکز تکثیر ماهی خاویاری مراجعه و ضمن مصاحبه حضوری و مراجعه به اسناد هزینه با فرصت کافی پرسشنامه را تکمیل نمودند. برای اطمینان از اطلاعات جمع‌آوری شده با دفاتر بودجه و امور مالی شیلات و اداره کل تکثیر و بازسازی ذخایرنیز مذاکره و اسناد مالی ملاحظه تا اطمینان لازم برای اطلاعات دقیق هزینه‌ای حاصل گردد. در سالهای 1379 و 1380 به ترتیب نیروی انسانی با اختصاص 55 و 56 درصد هزنیه تولید؛ و غذا و کود مصرفی با 14 و 10 درصد بیشترین سهم هزینه را به خود اختصاص دادند. تعمیر و نگهداری با متوسط 7 و 8 درصد و تخم مصرفی با سهم 6 درصد عوامل مهم دیگر هزینه می‌باشند. نتایج نشان داد قیمت متوسط هر عدد بچه ماهی خاویاری در سال 1379 در ایران 992 ریال و در سال 1380 ،937 ریال می باشد. مرکز شهید رجایی با قیمت متوسط 477 و 471 ریال کمترین ومجتمع شهید بهشتی با 1224 و 1438 ریال بیشترین هزینه تمام شده را برای تولید هر عدد بچه ماهی خاویاری در سالهای 1379 و 1380 دارا می‌باشند. نیروی انسانی سهم بالایی از هزینه تکثیر و پرورش را در بر‌می‌گیرد. سهم بالای هزینه نیروی انسانی بخاطر عدم فعالیت مراکز تکثیر در حدود 6 ماه از سال می‌باشد که در صورت تعریف فعالیت‌های دیگر بخصوص مرتبط با مولد سازی ماهیان خاویاری و یا ماهی خاویاری بازاری می‌توان سهم هزینه نیروی انسانی را کاهش داد.
کلید واژه ها: اقتصاد، بچه ماهی، خاویاری، رهاسازی، دریای خزر، ایران.