( EIA ) ارزیابی آثار زیست
تورج ولی نسب
شماره ثبت
564/84
وزارت جهاد کشاورزی
محیطی ( EIA )سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی
مؤسسه تحقیقات شیلات ایران ـ پژوهشکده میگوی کشور
تاریخچه
تهاجم شانه دار Mnemiopsis leidyi به محیط آبی بی نظیر جهانی دریای خزر، امروزه بعنوان یک معضل زیست محیطی بزرگ در آمده است.
M.leidyi در دریای خزر در سطح بسیار وسیعی گسترش یافته و میزان زی توده آن در مناطق مهم تجاری دریا به حد بحران رسیده است و بطور کلی با تاثیر در شبکه غذایی دریا و بویژه تاثیر در ماهیان سطحزی و فکها، صنایع شیلاتی را در معرض خطر قرار داده است.
آگاهی از این تاثیر و بخاطر آوردن آثار مخرب M.leidyi بر صید و صیادی دریای سیاه و آزوف در دهه 1990، موجب گردید تا در سال 2001 کشورهای منطقه نگاه عمیقتر و دقیقتری بر وضعیت ذخایر دریای خزر داشته و ضرورت این موضوع تشخیص داده شد تا نسبت به ارزیابی ذخایر آبزیان و راههای مقابله با این آبزی مخرب بیش از پیش مد نظر و مورد بررسی قرار گیرند. کلیه کشورهای منطقه پس از بحث و تبادل نظر توافق نمودند تا یک گروه مشاوره ای M.leidyi تشکیل دهند که بعدها به نام گروه مشاوره ای گونه مهاجم
(Invasive species Advisory Group ) تغییر نام داده شد. در این مورد، سیاستهای اجرایی تعیین گردیده و یک سری گشتهای تحقیقاتـــی و مونیتورینگ ( پایش ) بمـــورد اجـــرا در آمــدند. بر اساس این سیاستها، گروه مشاوریM.leidyi با تعمق و مطالعه دقیق موضوع را پیگیری نموده و با استناد به نتایج تعدادی از گشتهای تحقیقاتی در دریای خزر، کشورهای منطقه به این توافق رسیدند که بایستی مطالعات دقیق زیست شناختی درمورد شانه دار M.leidyi اجرا شود، بخصوص توافق گردید تا با انتخاب Beroe ovata بعنوان شکارچی شانه دار دریای خزر بطور مقدماتی معرفی و مورد آزمایش قرار گرفته و تاثیر زیست محیطی آن در دریا مورد مطالعه قرار گیرد.
برنامه زیست محیطی دریای خزر (CEP) بعنوان هدایت کننده و مسئول این مطالعه با همکاری کارشناسان مختلف کشورهای منطقه موظف گردیدند تا پروژه ارزیابی آثار زیست محیطی (EIA) را بمورد اجرا در آورند.این EIA، ارزیابی خطرات ناشی از معرفی گونه Beroe ovata به دریای خزر را شامل میگردد.
اهـداف EIA
ارزیابی EIA بر آسیب پذیری زیستگاهها و اکوسیستم دریای خزر و تنوع زیستی آن ناشی از یک گونه جدید غیر بومی Beroe ovata، تمرکز نموده است. بعبارت دیگر، در این ارزیابی، آثار اقتصادی ـ اجتماعی ناشی از معرفی این آبزی مد نظر خواهد بود. در حقیقت EIA، وظیفه رسالت خود را در قبال معرفی و انتقال موجودات زنده دریایی مندرج در شورای بین المللی اکتشاف دریایی ICES دنبال می نماید.