چکیده
فلزات سنگین از طریق مختلف به اکوسیستم آبی راه یافته و درون بدن آبزیان مخصوصاً ماهی پیدا می کنند. این فلزات از طریق زنجیره غذایی به انسان منتقل شده و باعث اثرات نامطلوب در انسان می شود. در این مطالعه ریسک بهداشت ناشی از فلزات سنگین نیکل، کروم، جیوه و سرب در سه گونه ماهیهای هوورمسقطی (Thunnus Tonggol)، کفشک شامل کفشک پرلکه با چپ رخ (Pscudorhombus Elewvatus)، و کفشک گرد یا راست رخ (Eurglossa Orientalis) و گاریز (Klunzinger Mullet) در سواحل خلیج فارس تعیین و میزان حد مجاز مصرف هر یک آنها با توجه به درجه آلودگی آنها محاسبه شد. پژوهش مقطعی است که در تابستان و پائیز سال 1397 انجام گرفت. نمونه برداری در طول دو فصل مذکور از سه گونه ماهی های پر مصرف صید شده در سواحل بندرعباس که در بازار شهر عرضه شده و یا مستقیماً از دریا صید گردید انجام شد. آماده سازی براساس روش (MOOPAM,1999)انجام پذیرفت. غلظت فلزات بجز جیوه که توسط دستگاه جذب اتمی کوره گرافیتی سنجش شد. ارزیابی ریسک و تعیین میزان مجاز مصرف براساس روش های ارائه شده توسط US EPA انجام شد. ، دادها با استفاده از نرم افزار SPSSمورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. میانگین میزان نیک، کروم، جیوه و سرب در ماهی هوور بترتیب 234/0، 059/0، 083/0، و 003/0 و ماهی کفشک بترتیب 184/0 ، 033/095 ، 0/0 و 004/0 ، در ماهی گاریز بترتیب 116/0 ، 11/0 ،078/0 ، و 006/0 میکروگرم بر گرم وزن خشک بدست آمد. نسبت میزان آلاینده به دوز مرجع آن (THQ) تمامی فلزات آنالیز شده در گونه های مورد مطالعه و برای گروه های مختلف (کودکان، بزرگسالان عادی و ماهیگیران) کمتر از 1 بدست آمد. حداکثر مجز مصرف ماهی با توجه به درجه آلودگی آنها به فلزات مورد مطالعه، برای افراد بزرگسال عادی در ارتباط با ماهی گاریز 32/7 کیلوگرم در روز است که نسبت به بقیه گونه ها بیشترین و برای ماهی هوور 4 کیلوگرم در روز است که نسبت به سایر گونه های مطالعه شده کمترین بود. میانگین فلزات سنگین آنالیز شده در ماهی های مورد مطالعه پایین تر از حدود مجاز توصیه شده توسط WHO ،FAO و همچنین استانداردهای مدون سازمان کشاورزی، ماهیگیری و غذایی انگلستان (MAFF) و مقررات ملی چین است. مجموع نسبت میزان هر یک از فلزات مورد مطالعه در یک گونه ماهی ماهی به دوز مرجع آن با بعبارتی شاخص های خطر (HI) کمتر از 1 بدست آمد. بنابراین مصرف عضله این ماهی ها خطر جدی برای مصرف کنندگان نخواهد داشت. مصرف ماهی هوورتا 4 و ماهی گاریز تا 32/7 کیلوگرم در روز برای افراد بزرگسال عادی مشکلی ندارد.