چکیده
با توجه به کاهش منابع آب شیرین و مشکلات پیشرو جهت تامین آب سالم و کافی برای توسعه و پرورش آبزی پروری در کشور، استفاده از منابع آبی دریا خزر یکی از گزینه های اصلی جهت توسعه آبزی پروری و افزایش تولید آبزیان پرورشی در کشور است. در این بین در طی سالهای اخیر در دنیا در زمینه پرورش آبزیان در دریا تجربیات خوبی به دست آمده است. آمار منتشر شده توسط FAO نشان می دهد، آبزی پروری در دریا از 20 میلیون تن در سال 2007 به 7/24 میلیون تن در سال 2014 رسیده است. سهم ایران از این تولید جهانی 520 تن در سال 13-2012 بوده که از این میزان 430 تن آن مربوط به دریای خزر است. این در حالی است که بروز بیماری های عفونی و غیر عفونی یکی از موانع توسعه صنعت آبزی پروری در ایران و جهان است. در این مطالعه با توجه به عوامل بیماریزای شناخته شده آبزیان در دریای خزر، شرایط بوم شناختی این دریا، عوامل بیماریزای آبزیان گزارش شده در کشور و نیز با استناد به منابع و کتب مربوط به عوامل بیماریزای آبزیان در آب های شور و لب شور دریایی در جهان لیستی از عوامل خطر عفونی و غیر عفونی موثر بر سلامتی آبزیان پرورشی در قفس در دریا خزر تهیه گردیده و تلاش شده تا راهکارها و دستور العمل های پیشگیری، کنترل و مقابله با عوامل فوق الذکر به کارشناسان، محققین و دست اندرکاران صنعت پرورش آبزیان در دریای خزر ارائه گردد. از بیماری¬ها و مشکلات مهم قابل پیش بینی ماهیان سردآبی پرورشی در دریای خزر می توان به بیماریهای عفونی مانند VHS، IPN، IHN، ویبریوزیس، ميکسوباکتريوزيس دريايي، تک ياختگان، شپش‌هاي دريايی و بیماریهای غیر عفونی مانند ناتواني در سازگاري ماهيان آزاد جوان معرفي به محيط پرورش دريايي، مشکلات مربوط به رفتار، کمبودهای تغذیه¬ای، مشکلات دستگاه گوارش، شکوفايي جلبکي، آفتاب سوختگی و بيماري‌هاي وابسته به عوارض مصرف داروها اشاره کرد. در ماهیان گرمابی می¬توان به بیماریهای عفونی چون VNN، ويبريوزيس، پاستورلوزيس، ادواردزيلوزيس، استرپتوکوکوزيس، مايکوباکتريوزيس، بیماری¬های ناشی از انگلهای تک‌ياخته¬ای،مونوژنها، انگل¬هاي سخت پوست و عوامل غیر عفونی مانند مشکلات مربوط به درجه حرارت آب، آلاينده¬ها و شکوفايي جلبکي اشاره نمود. ويبريوزيس، بيماري باکتريايي آبشش و اختلالات کبدی از مشکلات احتمالی قابل پیش بینی در تاسماهیان پرورشی در در دریای خزر است.