چکیده
روند آبزی پروری در دنیا از روش های پرورش گسترده و با مدیریت پرورشی ضعیف به سمت پرورش متراکم به همراه مدیریت علمی و استفاده از تکنولوژی های جدید سوق پیدا نموده است. بروز بیماری ها نقش بسزائی در کاهش تولیدات و بروز خسارات اقتصادی به پرورش دهندگان داشته است. کنترل بیماری ها از طریق ایجاد زیرساخت های مناسب جهت اجرای اقدامات پیشگیرانه و کنترلی صورت می پذیرد به عبارتی در ابتدا بستر مناسب جهت اجرای اقدامات پیشگیرانه باید فراهم گردد. با توجه به بیماری های شناسائی شده و میزان مخاطرات آنها ، عوامل ویروسی پیشتاز بوده و اولویت اول برنامه مدیریت بیماری ها می باشند. طراحی صحیح و اجرای مطلوب برنامه های ایمنی زیستی موجب به حداقل رساندن امکان ورود و انتشار عوامل بیماریزا در مزرعه، ارتقای سطح سلامت آبزی، افزایش تولید و کاهش امکان ابتلاء به بیماریها و خسارات اقتصادی در مزارع پرورش ماهی می شود. هدف از اجرای این پروژه، ارزیابی شاخصهای بهداشتی، استقرار سیستم ایمنی زیستی و اعمال دستورالعمل ها و روش های کنترلی برای اطمینان از عملکرد مطلوب اجرای ضوابط مربوطه در مرکز SPF پایلوت تحقیقاتی قزل آلای رنگین کمان عاری از بیماریهای خاصVHS, IHN, IPN بود تا خطر ورود این بیماریها به داخل مرکز SPF (ایمنی زیستی در ورودی ها)، انتشار در داخل مرکز (ایمنی زیستی داخلی)، سرایت به بیرون از مرکز (ایمنی زیستی در خروجی ها) را حذف و یا کاهش دهد و پروتکل های واکنش اضطراری در صورت شیوع بیماریهای مذکور را در دست داشته باشد تا مهمترین راه های انتشار عوامل بیماری زا نظیر نقل و انتقال آبزی زنده آلوده، ورود حاملین و ناقلین، هوا، آب و غذای آلوده، پرندگان، جانوران موذی و عوامل انسانی را کنترل نماید. در این گزارش ضوابط اجرایی برای ساخت و مدیریت مطلوب مرکز تکثیر ماهیان پایلوت تحقیقاتی قزل آلای رنگین کمان عاری از بیماریهای خاص SPF شرح داده شده است. دستاورد این عملیات، کسب دانش فنی و راه‌اندازی اولین پایلوت نیمه صنعتی الگویی تکثیر و پرورش قزل آلای رنگین کمان با رعایت کامل اصول ایمنی زیستی (Biosecurity) در کشور و تولید "تخم چشم‌زده" و "بچه ماهی" قزل آلای رنگین کمان بارور،شناسنامه دار با سلامت بالا بود.