چکیده
حوضه آبریز سد گلستان با مساحت 5000 کیلومتر مربع در بخش شرقی استان گلستان قرار دارد. نمونه برداری زیستی و غیرزیستی به مدت یک سال بصورت ماهیانه در 7 ایستگاه به منظور بررسی تولیدات اولیه (فیتوپلانکتون و زئوپلانکتون) و خصوصیات فیزیکوشیمیایی آب صورت پذیرفت. بررسی اثرات اجتماعی- اقتصادی سد گلستان اطلاعات به روش تكميل پرسشنامه از 100 خانوار روستايي از 4 روستا درحاشیه¬ی سد گلستان در تاریخ مرداد ماه سال 1396 لغایت پایان مهر ماه سال 1397 انجام گردید. به منظور بررسی روند تغییرات عوامل زیستی و غیر زیستی و در نهایت تعیین نقاط مناسب پرورش ماهیان از روش های سلسله مراتبی استفاده شد. جهت بررسی توان عوامل موثر و اولويت بندي اثرات اجتماعی- اقتصادی پرورش در قفس از روش تاپسیس و روش سلسله مراتبی پیروی گردید. بررسی خصوصیات فیزیکو شیمیایی بر اساس سطح کلروفیل، میزان نیتروژن، فسفر و شفافیت نشان داد دریاچه مورد نظر در طبقه دریاچه های الیگوتروف قرار دارد. تغییرات سالیانه و فصلی تراکم فیتوپلانکتون¬ سد گلستان، در مرداد بیشترین تراکم و درآذر و اسفند كمترين تراكم مشاهده شد، تغییرات فراوانی زئوپلانکتون از الگوی دو اوج پلانکتونی پیروی می¬کند که یکی در خرداد و دیگری در آبان رخداده است. الگوی توان تولید ماهی براساس خصوصیات فیزیکوشیمیایی آب دریاچه به میزان 49/203 کیلوگرم در هکتار برآورد شد. با در نظر گرفتن فاصله اطمینان 60 متر و تعداد بهینه قفس ها ی پرورش ماهی ، نحوه چیدمان مزارع پرورش ماهیان سردآبی در سد گلستان تعیین شد. براساس چیدمان تعیین شده، مساحت مناسب برای پرورش ماهیان سردآبی به ترتیب 10 هکتار (20 مزرعه با 80 قفس)، 10هکتار (20 مزرعه با 80 قفس) و 12هکتار (25 مزرعه با 100 قفس) میباشد. لازم به ذکر است که حداقل عمق مورد نیاز جهت استقرار قفس ها به منظور پرورش ماهی 3.3 متر باید باشد تا بتوان اقدام به پرورش ماهی نمود. بطور کلی اگر ارتفاع آب در محل استقرار قفس در زمان معرفی بچه ماهیان حد اقل حدود 5 الی 6 متر باشد از مساحت 32 هکتاری قابل پرورش و استقرار قفس تقریبا 208تن ماهی قزل آلا می توان برداشت کرد. واگر عمق آب محل استقرار قفسها کمتر از 4 متر باشدحدود 169تن ماهی قزل آلا می توان صید کرد. نتایج حاصل از برآورد مدل با استفاده از روش لاجیت در ارزیابی اثرات اجتماعي – اقتصادي پرورش ماهی قزل آلا در قفس (مخزن سد گلستان) نشان داد که متغیرهای سن، جنسیت و فاصله هر یک در سطح 10 درصد، اشتغال در سطح 5 درصد و مهاجرت در سطح یک درصد، بر تمایل افراد تأثیر گذار است. معیارهای بهبود وضعيت اقتصادي، افزايش درآمد درجامعه روستايي منطقه، جلوگيري از تمايل جوانان به شغل هاي كاذب، ايجاد اشتغال دربخش هاي مرتبط با پرورش آبزيان، بهبود زندگي روستاييان، افزايش اشتغال دربخش پرورش آبزيان از مهمترین اثرات اجتماعی اجرای این فعالیت می باشد.