چکیده
هدف از این پژوهش، ارزیابی هیدروکربن های نفتی کل (TPHs) در رسوبات سطحی زیستگاههای ماهیان کفزی در استانهای جنوبی کشور شامل: سیستان و بلوچستان، هرمزگان، بوشهر و خوزستان است. بدین منظور، نمونهبرداری از رسوبات سطحی در سال‌‌های 1397، 1398 و 1399 و با سه بار تکرار انجام شد. ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی رسوبات از قبیل دانه‌‌بندی و کل مواد آلی (TOM) با استفاده از روشهای استاندارد اندازهگیری شد. غلظت هیدروکربنهای نفتی کل با استفاده از طیف‌‌سنجی فلوئورسانس پرتو ماورای بنفش (UVF) تعیین گردید. نتایج سال های مطالعه شده از 1397 تا 1399 نشان داد که بیشترین غلظت از TPHs در رسوبات خلیج فارس با غلظت 85/2443 ±60/10043 میکروگرم بر کیلوگرم وزن خشک ثبت شده است که در محدوده آبهای استان هرمزگان می باشد. در سال 1397، دامنه تغییرات میانگین غلظت TPHs در رسوبات دریای عمان از 74/262 ± 54/659 (در استان هرمزگان و استان سیستان و بلوچستان) تا71/4430 ± 54/3173 میکروگرم بر کیلوگرم وزن خشک در هرمزگان متغیر بوده است. در سال 1398، حداکثر میانگین غلظت ثبت شده با مقدار 89/2452 ± 23/4275 میکروگرم بر کیلوگرم وزن خشک در هرمزگان بوده است. از دیدگاه میزان سمیت هیدروکربن ها در رسوبات خلیج فارس و دریای عمان، باید اذعان نمود که بررسیهای مبتنی بر مقایسه با حد تاثیر آستانه (TEL) و مقادیر راهنمای کیفیت رسوب شامل PELq و CF، نشان دهنده آن است که رسوبات بخش‌‌های ایرانی خلیج‌‌فارس و دریای عمان در طبقه بندی غیر آلوده تا آلودگی ناچیز قرار می گیرند و نزدیکترین غلظت ها به حد آستانه در رسوبات استان خوزستان مشاهده گردید. در طی سال های مطالعه از 1397 الی 1399، میانگین درصد فراوانی clay، silt وsand به ترتیب 4، 34 و 62 برای رسوبات خلیج‌‌فارس و 6، 49 و 45 برای رسوبات دریای عمان ثبت گردید. این دامنه برای درصد مواد آلی کل در رسوبات خلیج‌‌فارس از 68/2 تا 89/18 و در دریای عمان از 27/3 تا 12/16 متغیر بوده است. تقریبا در هیچ یک از موارد، همبستگی قابل توجه و معنی داری مابین TPHs با درصد clay ، silt، sand و TOM وجود ندارد که احتمالا می تواند ناشی از تاثیرگذاری عوامل متعددی مانند بالا بودن درصد رسوبات با اندازه درشت باشد.