چکیده
با استفاده از داده های زیستی سه گونه هوورمسقطی، گیدر و هوور طی سالهای ۹۸-۱۳۹۶ و داده های صید طی سالهای ۹۷-۱۳86، پویایی شناسی جمعیت گونه ها با تعیین کارایی صید تورهای گوشگیر، پارامترهای رشد و مرگ و میر، صید بر واحد تلاش صیادی شناورهای سنتی و نیز شناسایی صیدگاههای مناسب تون ماهیان انجام پذیرفت. ۶ نوع اندازه چشمه تور گوشگیر ۱۱۴، ۱۴۰، ۱۴۶، ۱۵۲، ۱۷۸ و ۲۱۶ میلی متر برای صید تون ماهیان استفاده می شود که اندازه چشمه بسته به گونه متفاوت است. با استفاده از داده های دور بدن ماهی، انتخاب پذیری طولی چشمه تورها برای گونه ها تعیین گردید. با بررسی منحنی ها انتخاب پذیری، چشمه تورهای ۱۴۰ و ۱۴۶ میلی متر مناسب صید هوور مسقطی می باشند، اما تورهای ۱۱۴، ۱۴۰، ۱۴۶ و ۱۵۲ میلی متر برای صید دو گونه گیدر و هوور نامناسب هستند و برای پیشنهاد اندازه چشمه تور بهینه نیاز به آزمایشات میدانی از طریق بررسی چند چشمه تور مختلف است. پارامترهای رشد گیدر: سانتی متر۸۲/۱۷۹= L∞ ، ۴۳/0K= در سال و 233/0- = to سال ; هوورمسقطی: ۷۱/۸۰= L∞ سانتی متر، ۵۹/0K= درسال و 2۱۰/0- = to سال و هوور: ۴۳/۱۳۹= L∞ سانتی متر، ۴۱/0K= در سال و 2۶۳/0- = to ِ سال بدست آمد، که با نتایج گذشته قابل مقایسه می باشد. نرخ بهره برداری (E) سه گونه بالاتر از سطح بهینه است. در کنار رشد فزاینده صید سه گونه تون طی سالهای اخیر، تلاش صیادی کل (روزهای دریاروی) شناورهای تورهای گوشگیرتنها ۷ درصد از سال 1386 تا 1397 افزایش یافت. CPUE گونه ها در طی این ۱۲ سال دچار تغییرات بوده است، که برای هوور از ۹/۷ به ۵/۱۱۶کیلوگرم/روز دریاروی (۷/۱۴ برابرافزایش) و برای گیدر از ۱/۶۰ به۰/۲۵۰ کیلوگرم/روزدریاروی (۱۵/۴ برابر افزایش) افزایش یافت. برای هوورمسقطی، CPUE در طی زمان دچار نوسانات شده است ولی از ۹/۹۴ کیلوگرم/روز دریاروی در سال 1390 به ۸/۲۷۶ کیلوگرم/روز دریاروی (۹/۲ برابر افزایش ) در سال 1397 رسیده است. صید لانگ لاین شناورهای سنتی نشان داد که ظرفیت خوبی برای برداشت گیدر در دریای عمان سواحل آبهای ایرانی وجود دارد و قابل مقایسه با مناطق دیگر صید در اقیانوس هند می باشد، که در این خصوص برخی مناطق صیدگاهی در دریای عمان شناسایی شد. صیدگاههای مناسبی برای صید تون ماهیان (گیدر و هوورمسقطی) توسط شناورهای تورهای گوشگیر دراطراف آبهای سومالی و یمن و بخش مرکزی دریای عرب شناسایی شده است که بسته به فصل تغییر می کند. فراوانی صید این گونه ها تابع توزیع پارامترهای درجه حرارت و غلظت کلروفیل a سطح آب است. بهینه سازی چشمه تورهای گوشگیر، کاهش تلاش صیادی شناورهای تورهای گوشگیر(کاهش تعداد طاقه تور و تعداد روزهای دریاروی) و نیز بکارگیری ابزار صید لانگ لاین از راه کارهای پیشنهادی برای کاهش فشار صیادی بر ذخائر گونه های تون مورد مطالعه می باشد.