چكيده
فانوس ماهیان از ذخایر مهم و ارزشمند آبزیان در آبهای دریای عمان می‌باشند. در این بررسی، ذخایر فانوس ماهی گونه (Alcock, 1890)Benthosema pterotum از دو جنبه صید شامل پارامترهای میزان صید و صید بر واحد تلاش صیادی (CPUE)و شاخص‌های اقتصادی شامل نرخ بازده داخلی (Internal Rate of Return)، هزینه-فایده (Benefit-Cost Index) و تحلیل حساسیت سود کشتیهای صید فانوس ماهیان در آبهای شمال غربی دریای عمان یکساله در سال 1395 (12 ماه) موردبررسی قرار گرفت. کلاس‌بندی شناورها در 4 کلاس طولی A (40-35 متر)، B (45-40 متر)، C (50-45 متر) و D (بالاتر از 50 متر) صورت پذیرفت. حداقل و حداکثر مقدار صید بر واحد تلاش در هر نوبت تورکشی ترال به ترتیب 33/13 و 1000 کیلوگرم بر ساعت به دست آمد. میانگین صید بر واحد تلاش (±انحراف معیار) فانوس ماهی در فصل صید شامل بهار و تابستان به ترتیب 91/24±27/241 و 03/7±57/88 کیلوگرم بر ساعت به دست آمدکه تفاوت معنی‌داری را نشان داد (05/0P<). میانگین صید بر واحد تلاش (±انحراف معیار) در لایه‌‌های عمقی 220-200، 240-220 و 260-240 متر به ترتیب 47/25±96/171، 62/23±67/167 و 07/24±38/151 کیلوگرم بر ساعت به دست آمد که با افزایش عمق این میزان کاهش می‌‌یابد، ولی اختلاف معنی‌داری بین این اعماق نشان نداد (05/0P>). میانگین نرخ بازده داخلی (±انحراف معیار) در طول یک سال 35±41 درصد وکشتی‌های کلاس A، B، C و D به ترتیب ، 55±55 درصد، 36±40 درصد، 28±41 درصد و 35±28 درصد به دست آمد. نتایج این بررسی نشان داد که کشتیهای کلاس C با طول و قدرت موتور نسبتاً بالاکمترین ریسک سرمایه‌گذاری و بیشترین بازده اقتصادی را دارند. میانگین سود خالص کشتی‌ها نشان داد که تمامی کلاس‌های چهارگانه کشتی‌ها دارای سوددهی و بازدهی سرمایه‌گذاری می‌باشند. هنگامی‌که تنها صید فانوس ماهی( صید هدف ) مبنای محاسبات هزینه-فایده کشتی‌ها قرار گرفت، بیشترین نرخ هزینه-فایده در کشتیهای کلاس D با 431/0 و میانگین 356/0±031/0 به دست آمد. در محاسباتی که مبنای عمل اعمال تمامی گونه‌های صید شده آبزیان ( صیدهدف و صید ضمنی )در برآورده هزینه-فایده بود، کشتیهای کلاس C، بیشترین نرخ هزینه-فایده را با 381/3 نشان دادند. نتایج نشان‌دهنده نرخ بازده داخلی مناسب و کم بودن ریسک سرمایه‌گذاری کشتیهای صید فانوس ماهی فعال در آبهای دریای عمان بود و کشتیهای کلاس C (50-45 متر) بهترین نرخ بازده داخلی و کمترین ریسک سرمایه‌گذاری را در بین کلاس‌های 4 گانه کشتی‌ها نشان داد. نتایج این پژوهش می‌تواند در ارتقاء مدیریت برداشت از ذخایر فانوس ماهیان و همچنین سازمان‌دهی کشتیهای فعال صیادی در آبهای دریای عمان مورداستفاده قرار گیرد.